Nie chodzi w niej o maksymalizację zysku, ale głównie o to, by przy okazji zarobku dodać coś, co jest społecznie pożądane. Nie jest także drogą najłatwiejszą, ale możliwą do realizacji. Taka forma działalności jest szczególnie ważna w rejonie województwa warmińsko- mazurskiego, gdzie należy szukać różnych ścieżek rozwoju gospodarczego.
Ekonomia społeczna, bo o niej mowa, to forma działalności gospodarczej, gdzie łączą się ze sobą cele społeczne oraz ekonomiczne, ale ze szczególnym naciskiem na te pierwsze. Jej formami są chociażby Kluby Integracji Społecznej czy Warsztaty Terapii Zajęciowej, ale także przedsiębiorczość społeczna, w postaci m.in. organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą, zakładów aktywności zawodowej czy spółdzielni socjalnych. Ten rodzaj ekonomii wspiera m.in. aktywizację, usamodzielnienie oraz integrację społeczną i zawodową tych osób, którym trudno wejść na rynek pracy czyli niepełnosprawnych, bezrobotnych, uzależnionych po odbyciu różnych terapii, opuszczających zakłady karne czy osób o niskich kwalifikacjach. Jej obszarem działania jest opieka społeczna, usługi dla społeczeństwa, zdrowie, banki, ubezpieczenia, produkcja rolnicza, sprawy konsumentów, praca stowarzyszeń, sektor mieszkaniowy, handel, usługi sąsiedzkie, edukacja i trening, obszar kultury, sport i aktywność w czasie wolnym.
Wczorajsza (4 październik) konferencja zorganizowana przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, w ramach projektu „Efektywnie, Fachowo, Skutecznie na Warmii i Mazurach”, która odbyła się w elbląskim Ratuszu Staromiejskim została poświęcona ekonomii społecznej, będącej jednym z priorytetów działania województwa warmińsko- mazurskiego w zakresie polityki społeczno- gospodarczej. Uczestniczyli w niej m.in. goście z włoskiej Perugii, która szczególny nacisk kładzie na przedsiębiorczość społeczną, a z którą województwo warmińsko- mazurskie ma podpisaną umowę o współpracy międzyregionalnej.
– Nasza rzeczywistość nie wyglądałby tak, jak wygląda, gdybyśmy nie postawili na przedsiębiorstwa społeczne, nie udałoby nam się osiągnąć tego, co mamy teraz. U nas instytucje wspierają przedsiębiorstwa społeczne w fazie ich powstawania. Z drugiej strony przedsiębiorstwa społeczne zobowiązują się do tego, że będą zatrudniały osoby wywodzące się z tzw. grup słabszych. Jednakże w momencie powierzania realizacji zadań nie jest tak, że dokonuje się wyboru, spółdzielnie muszą ze sobą konkurować, wybór następuje na zasadach wolnorynkowych. Kilka spółdzielni czy przedsiębiorstw społecznych „staje do walki” o to, żeby to zadanie powierzono właśnie im – mówił Aviano Rossi, wiceprezydent prowincji Perugia. – Mamy na przykład spółdzielnie kredytowe, które działają na tych samych zasadach jak banki, tyle tylko, że mogą zaoferować dużo korzystniejsze warunki swoim klientom niż tradycyjne banki. Są także spółdzielnie produkcyjne, które na ogół oferują swoje towary po niższych cenach niż inne przedsiębiorstwa, które działają na rynku. Spółdzielnie socjalne, które są generalnie jednym z wielu typów spółdzielni zajmują ważną pozycję na naszym rynku pracy. Są to przede wszystkim przedsiębiorstwa świadczące usługi w sektorze edukacji, pomocy społecznej, a także odgrywają bardzo ważną rolę w zakresie integracji społecznej, co odróżnia je od innych przedsiębiorstw. Nie można tutaj pominąć aspektu współpracy społecznej, gdzie mamy do czynienia ze spotkaniem dwóch realiów, a mianowicie z jednej strony potrzeby obywateli w zakresie świadczenia na ich rzecz pomocy różnego typu, natomiast z drugiej strony obywateli, którzy potrzebują pracy. Bardzo często dzieje się tak, że ci, którzy kiedyś byli beneficjentami różnego rodzaju usług, później sami stają się tymi, którzy te usługi świadczą. Na przykład osoby, które wyszły z różnego rodzaju nałogów, a które swego czasu były beneficjentami różnego rodzaju wsparcia na ich rzecz i udało im się zwyciężyć z nałogiem sami jako spółdzielcy świadczą podobne usługi, których kiedyś byli beneficjentami.
Droga do rozpoczęcia działalności o charakterze przedsiębiorstwa społecznego jest trudna, ale możliwa. Lokalnym przykładem może być m.in. Elbląska Spółdzielnia Socjalna „Wehikuł czasu – Wikingowie, Słowianie, Bałtowie” czy Spółdzielnia Socjalna „Ruczaj”. Doradztwa można szukać w realizującym założenia ekonomii społecznej elbląskim Ośrodku Wspierania Inicjatyw Ekonomii Społecznej, który prowadzony jest przez Elbląskie Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Pozarządowych i oferuje pomoc informacyjną, szkoleniową oraz doradczą osobom, które chciałaby założyć np. spółdzielnię socjalną (min. 5 osób, nie więcej niż 50, mogą ją założyć osoby fizyczne lub osoby prawne).
– Obecnie w Elblągu jest 6 spółdzielni socjalnych, z czego dwie chcą się likwidować, ale to jest wolny rynek, to są firmy, które również maja prawo bankrutować. Są także dwie grupy inicjatywne, które maja pomysł na działania. W tej chwili rusza program dotacyjny, który prowadzi Agencja Rozwoju Regionalnego w Działdowie. My rekomendujemy osoby, które rokują na przyszłość, gdzie widać dobry pomysł na zarabianie pieniędzy i wskazujemy, że warto im dać dotację na działalność gospodarczą. Agencja to sprawdza i ma możliwość przyznania do 20.tys. zł na osobę, poza tym świadczy ona doradztwo na rzecz tejże spółdzielni, a każda z osób otrzymuje dodatkowe środki wsparcia pomostowego, które może wykorzystać chociażby na opłaty związane z ZUS-em. Wierzymy, że w przyszłym roku powstanie 30 nowych spółdzielni – wyjaśniał Arkadiusz Jachimowicz, prezes zarządu ESWIP. – W lokalnym interesie jest zainspirowanie elblążan do tego, aby stworzyli jak najwięcej spółdzielni, a tym samym miejsc pracy. Tym zajmuje się Zespół ds. Ekonomii Społecznej przy Urzędzie Miasta, tam się skupiają różne instytucje oraz osoby, a także OWIES, który działa również na terenie kilku powiatów. Zależy nam na tym, żeby jak najwięcej działo się w Elblągu. Każda zainteresowana osoba znajdzie u nas pomoc. Jest wiele ograniczeń, ale jest także wiele możliwości.
Marta Wiloch