Bona Fide w Galerii EL
Wystawa BONA FIDE Maryny Tomaszewskiej przywraca widzialność jednej z najbardziej niejednoznacznych kobiecych bohaterek europejskiej historii. Królowa Bona – postać zarazem podziwiana i demonizowana – w pracach artystki staje się figurą kobiecego losu: uwikłania w polityczne strategie, pozorną władzę, samotność i kulturowe stereotypy. Tomaszewska nie rekonstruuje jej biografii, lecz wykorzystuje ją jako punkt wyjścia do refleksji nad statusem kobiety, której podmiotowość przez wieki była ograniczana do roli dekoracyjnego elementu monarszego spektaklu.
W interpretacji artystki Bona jawi się jako symbol siły istniejącej wbrew epoce – kobieta, która miała odwagę działać w przestrzeni zarezerwowanej dla mężczyzn, a jednocześnie – zgodnie z logiką dynastycznych interesów – musiała pełnić funkcję “narzędzia” polityki. Ta podwójność: emancypacyjna i uwięziona, heroiczna i zależna, to główny wektor wystawy. Tomaszewska wydobywa sprzeczność między realnym sprawstwem królowej a rolą kobiety nadaną jej przez historię z perspektywy męskiej władzy.
Centralnym motywem wystawy jest posag – punkt wyjścia do rozumienia kobiety jako towaru: wycenianego, negocjowanego, przekazywanego w ramach dynastycznego kontraktu. Opis posagu Bony, złożonego ze świeczników, naczyń, arrasów, biżuterii i wyposażenia komnat, staje się tu brutalnie materialnym świadectwem, że ciało, majątek i polityczna użyteczność kobiety były jedną, wymienialną wartością. Tomaszewska pokazuje, że emocje i wola królowej pozostawały poza obiegiem – tak jak poza narracją pozostawało całe doświadczenie kobiet w historii.
Prace artystki operują miękkim, monumentalnym językiem materiałów. Czerwony welur, żakard, wstążki i tekstylne ornamenty przywołują dworską ceremonialność i jednocześnie podważają jej trwałość: zamiast insygniów pojawia się pusta przestrzeń, zamiast korony – poduszka bez regalii, zamiast tronów – ażurowe formy pozornej władzy. Pojawia się motyw serca – obecny w każdej realizacji – jako pytanie o prywatność, emocje i wrażliwość, których historyczne narracje nie były w stanie (lub nie chciały) uznać.
Bona – obca, włoska, w Polsce przez wieki przedstawiana jako postać mroczna i niegodna zaufania – w pracach Tomaszewskiej staje się figurą kobiecej samotności i wyobcowania. Jednocześnie symbolicznie reprezentuje wszystkie kobiety, które w dziejach musiały wypełniać role narzucone im przez społeczeństwo: żony, matki, zakładniczki rodu. Artystka bada, jak pamięć – zarówno historyczna, jak i cielesna – może zostać przepisana za pomocą materiału. Tkanina staje się archiwum, medium pamięci, miękkim dokumentem kobiecej historii.
BONA FIDE to feministyczna reinterpretacja królowej – nie jako postaci z legend, lecz jako archetypu kobiecej walki o sprawczość. W świecie, w którym silna kobieta była zagrożeniem, jej polityczność jawi się jako przetrwanie, a jej samotność – jako uniwersalne doświadczenie tych, które nie mogły posiadać własnego głosu. Tomaszewska przywraca Bonie miejsce, które przez wieki było jej odbierane, i pyta, ile współczesnych kobiet nadal funkcjonuje w ramach dawnych, niewidocznych mechanizmów władzy.
Maryna Tomaszewska – artystka interdyscyplinarna, tworzy w obszarze obiektów, instalacji, performansów i książek artystycznych. Redaktorka naczelna Periodyka Najgorszego. Profesorka ASP w Warszawie, gdzie kieruje Pracownią Tekstu Eksperymentalnego na Wydziale Sztuki Mediów. Jej twórczość porusza tematy tekstu jako medium artystycznego, śmierci, mechanizmów władzy oraz feminizmu. Uczestniczyła w wystawach m.in. w DSH, BWA Wrocław, BWA Zielona Góra, CSW Zamek Ujazdowski, MATCA w Cluj-Napoce, OOF Gallery w Londynie, Golden Thread Gallery w Belfaście, a także w targach książki artystycznej – NY Art Book Fair i LA Art Book Fair. Laureatka stypendiów Miasta Stołecznego Warszawy, MKiDN oraz programu „Młoda Polska”. Jej książki artystyczne znajdują się w zbiorach takich instytucji jak MoMA, SFMOMA, The Metropolitan Museum of Art, Tate oraz Victoria and Albert Museum.
IG: maryna_tomaszewska
marynatomaszewska.com
Projekt zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Wystawa: BONA FIDE
Centrum Sztuki Galeria EL, ul. Kuśnierska 6, 82-300 Elbląg
Termin: 18.12.2025 – 15.02.2026
Wernisaż: 18.12.2025, godz. 18:00
Kuratorka: Emilia Orzechowska
Artysta: Maryna Tomaszewska