- Bogowie byli najważniejsi z całego szeregu nadziemskich istot i każdy odgrywał mniej lub bardziej jasno zdefiniowaną rolę i ponosił odpowiedzialność za określone dziedziny ludzkich poczynań – pisze Else Roesdahl w "Historii wikingów". Dziś kilka słów o jednym z tych bogów: Odynie.
Bóg od poezji i walki
Na łamach naszego cyklu Śladami wikingów wspominaliśmy już, że bóstwa z wierzeń wikingów przyjmowały postać ludzi i podobnie do ludzi się zachowywały. Wikiński panteon dzielił się na dwa rody, Asów i Wanów. Odyn był głową pierwszego z tych rodów. Według "Historii wikingów" był to "bóg wszechwiedzący bóg-władca, bóg mądrości, poezji i walki".
W przeciwieństwie do innych bóstw Odyn miał być jednak dziki i nieobliczalny, "posiadał ponadto wiele dziwnych zdolności zdobytych tajemniczymi i cudownymi poczynaniami, które doprowadziły go do kontaktu ze śmiercią". Oddał jedno oko za możliwość napicia się ze źródła mądrości – Studni Mimira. Miał posiadającego osiem nóg konia Selpnira, w walce używał magicznej włóczni. Wiadomości o tym, co dzieje się na świecie, każdego dnia miały przynosić Odynowi dwa kruki – Hugin i Munin.
W nordyckich wierzeniach miejscem przebywania poległych chwalebnie wojowników była Walhalla, "hol zabitych". To właśnie tutaj rezydował Odyn, tutaj "wojownicy spędzali czas w oczekiwaniu na ostatnią, rozstrzygającą bitwę z wszystkimi siłami zła, zabawiając się walką i ucztowaniem - w podobny sposób, w jaki spędzały czas uprzywilejowane klasy wojowników na ziemi" – pisze Roesdahl. Niestety, Odyn i jego wojowie mieli przegrać tę bitwę. Bóg został pożarty przez wielkiego wilka, Fenrira i nastąpił koniec świata – Ragnarok. "Powstał jednak nowy świat" – opisuje wikińskie wierzenia Else Roesdahl.
Odyn "patronował" władcom i ich wojownikom i miał odpowiadać na ich potrzeby, kiedy miał dobry nastrój.
Według autorki "Historii wikingów" imię bóstwa nie było używane jako element imion pospolitych ze względu na jego wyższość, nie pojawia się ono też na kamieniach runicznych. To kolejny dowód na jego uprzywilejowane miejsce wśród bogów wikingów. Znaleziono jednak imię Odyna wygrawerowane na kawałku czaszki ludzkiej z Ribe.
Dodajmy na koniec, że jednym z potomków Odyna był Thor, który, w przeciwieństwie do ojca, "był logiczny i można było na nim polegać".
Włócznia, walkirie i kobieta bez oka
Obecność kultu Odyna badacze znaleźli także w Truso. We wczesnośredniowiecznym emporium znaleziono m. in. miniaturowe bronie-zawieszki, a wśród nich włócznię.
- Magiczna włócznia Gungnir była jednym z głównych atrybutów Odyna – podkreśla dr Marek F. Jagodziński w "Truso: legenda Bałtyku".
Związek z Odynem ma również fragment zawieszki przedstawiający kobietę w długiej sukni - walkirię Walkirie to "mityczne półboskie, demoniczne dziewice". To właśnie one prowadziły poległych wojowników do Walhalli.
- Do kategorii amuletów lub przedmiotów magicznych o rytualnym znaczeniu, należy zaliczyć fragment brązowej figurki, z której zachowała się tylko głowa kobieca – czytamy w "Truso: legenda Bałtyku". Marek Jagodziński podkreśla, że głowa kobiety ma tylko jedno, dokładnie przedstawione oko. Według Leczka Gardeły, drugie nigdy nie było wykonane lub usunięto je celowo, a wiąże się to własnie z kultem jednookiego bóstwa – Odyna.
Cykl Truso: Śladami wikingów Elbląskiej Gazety Internetowej portEl.pl powstaje we współpracy z Muzeum Archeologiczno-Historycznym w Elblągu, w oparciu o wydane przez nie publikacje naukowe (zob. E. Roesdahl, "Historia wikingów", wyd. Marabut 2001; L. Gardeła, Skandynawskie amulety z Truso. Oznaki wierzeń w emporium epoki wikingów. „Studia nad Truso, t. III:2, red. M.F. Jagodziński, Elbląg 2017, s. 159-189).