UWAGA!

Historia elbląskich ulic: Przymurze i Rzeźnicka ( odcinek 36)

 Elbląg, System obronny średniowiecznego Elbląga, w głębi ulica Przymurze (archiwum autora)
System obronny średniowiecznego Elbląga, w głębi ulica Przymurze (archiwum autora)

Gdzie przy ul. Rzeźnickiej znajdowało się przed wojną kino? Dlaczego jedna z ulic Starego Miasta nosi dziwną jak na dzisiejsze czasy nazwę Przymurze? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w najnowszym odcinku cyklu "Historia elbląskich ulic", który jak co tydzień przygotował Karol Wyszyński, przewodnik PTTK. 

Przymurze pełne fortyfikacji
      
Ulica Przymurze w średniowieczu biegła w sąsiedztwie murów obronnych Starego Miasta, stąd jej nazwa. Dzisiaj prowadzi od ulicy Przy Bramie Targowej do ul. Kumieli.
       Od strony Przymurza miasto posiadało w średniowieczu wiele baszt w różnym kształcie. Były to: Baszta Kacerzy (północno-wschodni narożnik Starego Miasta), Wieża Oprawcy (wylot ul. Sukienniczej); Wieża Garbarska (wylot ul. Garbary); Wieża Mieszczańska (wylot ul. Studziennej); Wieża Złodziejska (zwana też Temenitze - od polskiego określenia Ciemnica, w niej mieściło się więzienie dla skazańców o cięższych wyrokach – wylot ul. Rzeźnickiej); Wieża Łukowa (będąca jedyną wieżą o budowie na planie koła – wylot ul. Wigilijnej); Wieża Gromadna (znajdująca się w południowo wschodnim narożniku murów obronnych Starego Miasta). Elementem fortyfikacji była też Brama Kowalska (wylot ul. Kowalskiej), stanowiąca jedną z głównych punktów umożliwiających wejście lub opuszczenie miasta.
       W pierwszej połowie XV w. w trakcie rozbudowy systemu obronnego miasta, z tej strony usypano wał ziemny i wykopano szeroką fosę, a dla wzmocnienia Bramy Kowalskiej wybudowano warowne przedbramie. W trakcie dalszej rozbudowy tego miejsca w XVI w. wyburzono znajdujące się przed przedbramiem budowle i wzniesiono w ich miejsce silny bastion z szeroką fosą. Po wybudowaniu nowożytnych budowli obronnych typu bastionowego rozebrano mur obronny dzielący Stare i Nowe Miasto i po wschodniej stronie Starego Miasta wzniesiono nowe budynki. 

  Elbląg, Ulica Przymurze dzisiaj
Ulica Przymurze dzisiaj (fot. autor)


       Po I rozbiorze Polski (1772 r.) zburzono fortyfikacje nowożytne (zmieniła się technika prowadzenia wojen i fortyfikacje takie nie były już przydatne), początkowo pozostawiając jedynie Bramę Kowalską. W miejscu rozebranych fortyfikacji powstał obszerny rynek, obecnie Plac Słowiański.
       Pomiędzy ulicami Wieżową a Gabary, wzdłuż ulicy Przymurze, znajduje się zaplecze poczty. Na murze nad dawną bramą, obecnie zamurowaną, znajduje się piękny maszkaron.
       Na rogu z ul. Wigilijną znajdowała się drogeria, w której sprzedawano w latach dwudziestych paliwo do samochodów. Zlikwidowano ją w 1929 r., w związku z przebudową kina znajdującego się przy ul Rzeźnickiej. 
      
       Ulica Rzeźnicka
      
Przebiega od ul. Przymurze do ul. Stary Rynek. W źródłach pisanych występuje już w 1377 r. jako Plaeta Carnificium, co jest odpowiednikiem niemieckiej nazwy Fleischer Gasse. Na początku XIX w. otrzymuje brzmienie Fleischerstrasse. W latach 1945-1990 r. jest określana jako ul. Rzeźna. Swą nazwę zawdzięcza istnieniu jatek mięsnych, czyli miejsc sprzedaży mięsa, których liczba w pewnym okresie w średniowieczu doszła do 17.
       Pod numerem 9. działało jedno z licznych kin w Elblągu należące do Roberta Hoffmanna, noszące nazwę Lichtspielhaus. Otwarte je w 1910 r, przebudowano i poszerzono w 1929 r.
       Ulicą Rzeźnicka, będąca przedłużeniem ul. Mostowej i stanowiąca jeden ciąg od Mostu Wysokiego, była także miejscem przejazdu 8 maja 1807 r. Napoleona Bonaparte, którego owacyjnie witano w ówczesnym Elbingu.
      

WyKa

Najnowsze artykuły w dziale Dawno temu

Artykuły powiązane tematycznie

Zamieszczenie następnej opinii do tego artykułu wymaga zalogowania

W formularzu stwierdzono błędy!

Ok
Dodawanie opinii
Aby zamieścić swoje zdjęcie lub avatar przy opiniach proszę dokonać wpisu do galerii Czytelników.
Dołącz zdjęcie:

Podpis:

Jeśli chcesz mieć unikalny i zastrzeżony podpis
zarejestruj się.
E-mail:(opcjonalnie)
  • wrócmy do współczesności na Starówce. 1/ ulica Św. Ducha powinna ponownie być dwukierunkowa 2/nowo budowane ulice, ciut szersze i z zatoczkami parkingowymi 3/ ul. Kowalska - poszerzona o 0,5 - 1 m chodnika lewej strony, by parkujące auta nie utrudnialy przejazdu, jak dziś, 4/Miasto powinno "odkupić"od dwóch właścicieli / Knitter - Stary Rynek, Przezpolewski-ul. Kowalska l/budynki szpecące Starówkę od kilkunastu lat. 5/ W nowo powstajacych kamiennicach w piwnicach a może i parterach winny być garaże, bo popyt na lokale uzytkowe dawno się zakończył. 6/ realizacja dwoch parkingowców zewnętrznie jak kamienniczki, 7/ otwarcie częściowe dla ruchu i parkowania aut ul Stary Rynek. szczególnie przed Hotelem Elbląg, Ratuszem i Bankiem, 8/ respektowanie ograniczenia predkości do 20 km 9/likwidacja skrzyrzowań równorzędnych, bo po 2 latach i tak 1/3 elbląskich kierowców nie przestrzega.
  • Popieram przedmówcę ( zwracam uwagę do prezydenta i radnych miasta Elbląga, chociaż przeczytajcie pierwszy komentarz ) z poważaniem elblążanin.
  • A moim zdaniem Stare Miasto powinno zachować choćby ducha dawnych lat i nie powinno mieć żadnych zatoczek, parkingów czy garaży wręcz przeciwnie. .całkowity zakaz ruchu pojazdów tak żeby spacerujący mieszkańcy i turyści mieli spokój i cisze a nie dzicz
  • A moim zdaniem. .. Stary Rynek nie jest ulicą, lecz rynkiem. Czy to takie trudne do zrozumienia???
  • Karol dziękuję za kolejny odcinek. Wszystkie skrzętnie drukuję. Jola
    Zgłoś do moderacji     Odpowiedz
    0
    0
    Mandragora1(2015-01-11)
  • za czasów prezydenta Słoniny a obecnego, jako vice auta poruszaly się swobodnie po Starówce i dzieki temu interesy tam prowadzone lepiej prosperowały. Prezydent Wróblewski twierdzi, że Miasto nie ma kasy, więc może jeżeli chce robić zmiany o jakich pisze I wpisujący /a, bo nie wymagają nakladów tylko męskiej decyzji.
  • 3 i 4 wpisujący pomylili elbląską starowkę z wiejskim zaciszem. to nie skansen, a centralna częśc 120.000 miasta, i ludzie powinni tam mieszkać i prowadzić dzialalnośc i funkcjonowac lokale i auta powinny móc jeżdzić i parkować.
  • Wieża Gromanna (Gromannsturm lub też Rossturm; der Ross - koń, rumak) wchodziła w skład pierścienia wewnętrznego fortyfikacji miejskich, wybudowana za czasów krzyżackich w XIVw. pod nadzorem mistrza budowlanego Gromanna. Stąd też wzięła się jej nazwa, a druga - ta pochodząca od Rumaka, wiąże się z pewną legendą o okrutnym synu, którego za karę posadzono na drewnianym koniu. Wymiary wieży w rzucie wynosiły 11,9 x 12,9 m, a grubość murów w przyziemiu aż 3,1 m. W czasie szturmu na zamek krzyżacki w roku 1454 posłużyła mieszczanom elbląskim do prowadzenia ostrzału zamku z hakownic zabranych z ratusza, co przyczyniło się do jego zdobycia i ostatecznego wypędzenia krzyżaków z miasta. W 1777r. jej górną część rozebrano, i dobudowując od strony północnej nowy budynek zamieniono ją na więzienie i areszt śledczy. Bruno Satori-Neumann w swojej książce "Elbing im Biedermeier" na stronach 131-132 opisuje dokładnie rozkład pomieszczeń i ich przeznaczenie. Ostatecznie rozebrano ją pod koniec XIXw. W przedwojennych zbiorach elbląskiego muzeum miejskiego znajdował się jej model w skali 1:160,wykonany przez G. G. Kallenbacha w latach 30-tych XIXw.
    Zgłoś do moderacji     Odpowiedz
    3
    0
    mike016(2015-01-11)
Reklama