Gdzie w Elblągu mieści się dąb Napoleona? Jacy znani elblążanie spoczęli na pobliskich cmentarzach? O tym w kolejnym odcinku „Historii elbląskich ulic” opowiada Karol Wyszyński, przewodnik PTTK. Zapraszamy na wędrówkę ulicą Sadową.
Do dzisiaj przy Sadowej działa gospodarstwo Zarządu Zieleni Miejskiej, w którym uprawiane są m.in. kwiaty. Wkrótce szklarnie mają stąd jednak zniknąć, a gospodarstwo zostanie przeniesione do Gronowa Górnego.
W pobliżu skrzyżowania z al. Grunwaldzką znajduje się Szkoła Podstawowa nr 16 im. Józefa Wybickiego. Została oddana do użytku 1 września 1959 r. i należała do tzw. „tysiąclatek”, przeznaczona była dla 600 uczniów, jednak panujący wówczas wyż demograficzny spowodował, że do szkoły uczęszczało nawet około tysiąca uczniów, więc nauka odbywała się na dwie zmiany.
Nagrobki znanych elblążan
Ulica Sadowa nie jest całkowicie przejezdna. W końcowym jej biegu, w pobliżu ulicy Bema, jezdnia kończy się przy wzgórzu, na które prowadzą schody. Wchodząc na górę, możemy podziwiać pozostałości po dwóch cmentarzach. Na terenie jednego z nich (ewangelickiego imienia św. Jana) urządzono lapidarium, na którym można znaleźć nagrobki znanych elblążan. Wśród nich - płytę po nagrobku Emmy i Emila Drange, pradziadków obecnej pani kanclerz Niemiec Angeli Merkel. Emil Drange, dziadek od strony matki pani kanclerz, zaczynał w Elblągu karierę w 1898 r. od stanowiska asystenta magistrackiego. Kiedy przechodził na emeryturę, zajmował stanowisko nadsekretarza miejskiego.
Kolejnym znanym elblążaninem, który spoczął na tym cmentarzu, był przemysłowiec Franz Komnick, zmarły w 1938 r. Był, jak już wcześniej pisałem, założycielem m.in. fabryki samochodów. W maju 2008 r., jego szczątki przeniesione zostały z jednej części cmentarza na drugą ze względu na grasujących w poprzedniej lokalizacji wandali.
Tutaj był Napoleon
Na dawnym cmentarzu znajduje się też postument, na którym niegdyś był pomnik pochodzących z tej parafii żołnierzy pruskich poległych w I wojnie światowej. Na cokole zachowały się jeszcze napisy, niestety nie zachowała się żadna ikonografia tego pomnika.
W głębi znajduje się pomnik przyrody – okazały dąb określany jako dąb Napoleona. To z tego miejsca Napoleon miał w czasie jednej z trzech wizyt obserwować paradę wojsk francuskich po obecnej al. Grunwaldzkiej. Napoleon w Elblągu gościł trzykrotnie (8 -9 maja, 1 lipca 1807 r. i 12 czerwca 1812 r.). W czasie ostatniej wizyty cesarza przebywał też w naszym mieście 10. Polski Pułk Piechoty. Pod dębem znajdował się niegdyś grób założyciela elbląskiej mleczarni Hermana Schroetera.
Cerkiew w kaplicy
W następnej części byłego cmentarza znajduje się obecnie Cerkiew pw. św. Marii Magdaleny. Należy ona do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Jest to budynek po dawnej kaplicy kościoła ewangelicznego, pochodzi z początków XX w. Kaplica na obecne cele została przebudowana w 1949 r. Kopuła wraz z przedsionkiem w stylu bizantyjskim została dobudowana w latach 80. Poza kaplicą znajduje się obecnie pasieka, to teren dawnego cmentarza baptystów, na którym kiedyś również znajdowała się kaplica.