W czwartek, 14 sierpnia, o godz. 18 w Centrum Sztuki Galeria EL odbędzie się wernisaż wystawy „Módlmy się”, której autorami są Zuza Dolega i Mariusz Szczygieł. To część nowego cyklu wystaw pod hasłem „Czytelny obraz”.
Wystawa „Módlmy się” to projekt, który wyrasta z rozmowy – tej faktycznej i tej milczącej, prowadzonej między słowem a obrazem, między pisarzem a artystką, między materią a znaczeniem. Spotkanie Zuzy Dolegi i Mariusza Szczygła w 2023 roku rozpoczęło się od fascynacji. On – zauroczony językiem jej prac. Ona – operująca formą, która mówi nawet wtedy, gdy milczy.
Zaczęło się od rozmowy
Wszystko zaczęło się od zaproszenia artystki do rozmowy, której efektem był felieton Mariusza Szczygła pod tytułem “Popiół ze słów” opublikowany w „Wysokich Obcasach Extra” (nr4(130)/2023). W tym literacko-artystycznym dialogu oboje zdradzają swoje uwielbienie do słów, papieru i materii druku. Ta wspólna wrażliwość na medium i detal, stała się punktem wyjścia do współpracy. Kuratorka Emilia Orzechowska uchwyciła ten moment porozumienia i zaprosiła ich do stworzenia wspólnej wystawy – zderzenia słowa i obrazu, myśli i materii.
To, co osobiste, przechodzi tutaj w uniwersalne. To, co widzialne, ustępuje miejsca temu, co “szczelinowe”, domyślne, niematerialne. Przestrzeń krużganka Galerii EL staje się miejscem procesu: zakrywania, odsłaniania, nazywania i przemilczania. Jak w cortazarowskiej “grze w klasy”, powracającej w twórczości Dolegi, która próbuje „bez słów dojść do słowa” – zanurzyć się w tym, co “pomiędzy”.
Do kogo się modlisz?
Wystawa wpisuje się w nowy cykl kuratorski pt. „Czytelny Obraz”, w którym słowo i obraz traktowane są jako równoprawne języki ekspresji. W „Módlmy się” słowo Mariusza Szczygła nie pełni funkcji komentarza – jest współtwórcą, partnerem, impulsem i materią dla gestu twórczego Zuzy. Autor pyta: jak się modlisz?, do kogo się modlisz?, w jakiej intencji? – i oddaje głos tym, którzy się modlą: religijnie i świecko, rytualnie i codziennie, w ciszy, szeptem, albo przez gest. Na zapytanie odpowiedziało 60 osób, dzieląc się swoimi osobistymi doświadczeniami modlitwy, spośród których pisarz wybrał 25 wyznań i to one stały się materiałem twórczym dla artystki i punktem wyjścia do stworzenia ich wspólnej wystawy.
Te osobiste modlitwy, refleksje, intymne szeptania i wielogłosy stanowiły materiał wyjściowym dla Zuzy Dolegi. Artystka, używając swojej autorskiej technika pirografii – wypalania słów w papierze, stworzyła na wystawę „Módlmy się” nowy cykl prac, zainspirowany formą modlitewnika, ale przekraczając jego ramy – otwierając się na rytuały codzienności, współczesne sposoby poszukiwania sensu i ukojenia.
Jej praktyka, zanurzona w materii – często tej odrzuconej, ubogiej, ale jednocześnie nośnej – przekształca się w coś synkretycznego i eklektycznego. Słowo zderza się tu z pustką po słowie. Odpady stają się ikonami. Artystka nie boi się momentów przejściowych – zaciemnienia, zaćmienia, bycia „pomiędzy”. To nie są stany zawieszenia, ale napięcia – miejsca, w których możliwa staje się modlitwa jako gest twórczy.
To nie tylko wystawa
W krużganku Galerii EL modlitwa rozgrywa się jako intymny performance między słowem a obrazem, między wiarą a wątpliwością, między dawnym a teraźniejszym. To nie tylko wystawa – to próba uchwycenia, czym może być modlitwa dzisiaj: wołaniem, próbą kontaktu, aktem trwania „gdzie indziej”. Z tych intymnych odpowiedzi, osobistych wyznań i fragmentów myśli powstaje materiał wyjściowy dla Zuzy Dolegi, która w swoim artystycznym działaniu korzysta z praktyki blackout poetry – sztuki odnajdywania nowych znaczeń w istniejącym już tekście. Tworzy z tego, co (nie) jej, wydobywa głos z obcego zapisu, przekształcając go w coś osobistego, a jednocześnie pojemnego – zdolnego pomieścić także doświadczenia odbiorców.
Wystawa „Módlmy się” nie jest próbą zdefiniowania modlitwy. To raczej pytanie o jej miejsce dziś: w rzeczywistości przyspieszonej, rozbitej, złożonej z nieskończonej ilości głosów i narracji. Modlitwa w tym ujęciu to nie tylko religijny akt, ale także gest skupienia, trwania, poszukiwania sensu. Może być prośbą, błaganiem, może być kontemplacją, westchnieniem, ale też po prostu: chwilą ciszy w zgiełku.
To wystawa o przejściach. O chwilach „pomiędzy”. O tym, co się kryje w szczelinach – między znaczeniem a jego brakiem, między słowem a pustką, między pamięcią a zapomnieniem. To przestrzeń, w której obraz i tekst, artyści i odbiorcy, mogą wspólnie trwać – w modlitwie, w milczeniu, w pytaniu.
O autorach:
Zuza Dolega – ur. w 1990 roku w Gdyni, gdzie mieszka i tworzy w dziedzinie sztuk wizualnych. Od 2012 roku specjalizuje się w technice pirografii, którą łączy zawsze ze sztuką papieru, tkaniną artystyczną, instalacjami typu site specific. Tworzy również monumentalne instalacje papierowe, kolaże, dzieła w duchu asemic writing, blackout i redacted poetry. W poszukiwaniach twórczych zajmują ją także zagadnienia z dziedzin takich jak nieczytelność pisma, neuroestetyka i synestezja w sztuce. Absolwentka Wydziału Malarstwa ASP w Gdańsku, adiunkta na Wydziale Malarstwa ASP w Gdańsku, doktora sztuk pięknych. Jej prace były prezentowane i znajdują się w kolekcjach między innymi w: Polsce, Niemczech, Danii, Macedonii, Turcji, Tunezji, Japonii, Chinach, Australii, Argentynie, Ekwadorze. Członkini prestiżowego, międzynarodowego stowarzyszenia IAPMA. Laureatka stypendiów i nagród, w tym Nagrody Miasta Gdańska dla Młodych Twórców w Dziedzinie Kultury za rok 2020 oraz laureatka tegorocznej edycji targów sztuki paper positions w Berlinie.
Mariusz Szczygieł – reporter, pisarz. Dziennikarz Roku 2013 w konkursie Grand Press. Jego książka „Gottland” zdobyła Europejską Nagrodę Książkową (2009), oraz francuską Prix Amphi (2008). Jest laureatem podwójnej Nagrody Literackiej NIKE (2019) w głosowaniu jury i czytelników za „Nie ma” oraz NIKE 25-lecia. Jest prezesem Fundacji Instytut Reportażu oraz wykładowcą w Polskiej Szkole Reportażu. Ostatnio wydał zbiór esejów o warsztacie autora non-fiction „Fakty muszą zatańczyć”. Jest absolwentem Wydziału Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego, ukończył też podyplomowe studia z historii sztuki nowoczesnej w Instytucie Sztuki PAN.
Czytelny Obraz – nowy cykl wystaw w Galerii EL
“Módlmy się” to druga, po „Nie kończy się” Justyny Tomskiej i Łukasza Dziedzica, wystawa inaugurująca nowy cykl kuratorski „Czytelny Obraz”, zainicjowany przez Emilię Orzechowską w Galerii EL. Projekt opiera się na współpracy duetów artystycznych: twórców i twórczyń wizualnych z artystami i artystkami słowa – pisarzami, poetkami, dramaturgami. Celem cyklu jest stworzenie przestrzeni, w której obraz i słowo funkcjonują na równych prawach, uzupełniając się i wchodząc w dynamiczny, twórczy dialog. „Czytelny Obraz” to eksperyment kuratorski, który zakłada symbiotyczność i spójność ekspozycji – tekst nie tylko towarzyszy obrazom, ale również materializuje się w przestrzeni wystawy, stając się jej integralną częścią.
„MÓDLMY SIĘ”
Zuza Dolega, Mariusz Szczygieł
14.08 – 12.10.2025
w ramach cyklu “Czytelny Obraz” ***
kuratorka: Emilia Orzechowska
_____________
Wernisaż: 14.08.2025, godz. 18.00
Wstęp wolny
