Moje pytanie dotyczy dziedziczenia mieszkania po babci - napisał Czytelnik. - Babcia ma czworo dzieci, a mieszkania przepisała na jednego z wnuków. Jakie są warunki spłaty tego mieszkania przez wnuka na rzecz dzieci babci?
Odpowiada prawnik:
Pytanie postawione jest w sposób dość ogólny, siłą rzeczy odpowiedź może nie pokrywać się w całości z sytuacją mającą miejsce w Państwa sprawie. Problematyka przedstawiona w pytaniu dotyczy instytucji zachowku uregulowanej w tytule IV, księga IV, art. 991-1011 kodeksu cywilnego.
Na wstępie, wobec braku informacji w tym zakresie, należy przyjąć założenie, że mąż babci, czyli dziadek, zmarł i albo spadek po nim w całości nabyła babcia, albo przedmiotowe mieszkanie wchodziło w skład majątku odrębnego babci, albo wreszcie babcia stała się właścicielem przedmiotowego mieszkania po śmierci dziadka.
W sytuacji śmierci babci i niepozostawienia przez nią testamentu dochodzi do dziedziczenia ustawowego, gdzie do dziedziczenia powołane są w pierwszej kolejności dzieci spadkodawcy, które w tym przypadku dziedziczą w częściach równych, czyli każde po 1/4. W dalszej kolejności należy ustalić wartość spadku, doliczając darowizny uczynione przez spadkodawcę, stosownie do postanowień kodeksu cywilnego.
W tym miejscu, dla uproszczenia, poczynić należy kolejne założenie, tj. przyjąć, że babcia nie posiada żadnego majątku poza przedmiotowym mieszkaniem, oraz, że babcia nie miała innych dzieci, które zmarły przed nią, pozostawiając własne dzieci.
W przedstawionej sytuacji, przy tak przyjętych założeniach, obdarowany wnuczek zobowiązywany byłby do spłaty 1/8 wartości mieszkania na rzecz każdego ze spadkobierców ustawowych.(1/2 z 1/4). Możliwe są dwie modyfikacje w/w rozliczeń:
- po pierwsze, w sytuacji, gdyby któreś z rodzeństwa dziedziców ustawowych było niezdolne do pracy bądź małoletnie (w chwili śmierci babci), wówczas należałaby się mu 1/6 wartości mieszkania (2/3 z 1/4)
- po drugie, w sytuacji, gdyby babcia zmarła po więcej niż dziesięciu laty od dnia dokonania darowizny, obdarowany wnuczek byłby wolny od jakiejkolwiek spłaty, chyba że jego rodzic, będący dzieckiem babci, zmarłby przed nią.
Na zakończenie wypada zauważyć, że część prawników wyraża pogląd, zgodnie z którym koniecznym warunkiem powstania roszczenia o zachowek jest pozostawienie testamentu przez spadkodawcę. Jest to stanowisko chybione, nieznajdujące odbicia w orzecznictwie SN.
Pytanie postawione jest w sposób dość ogólny, siłą rzeczy odpowiedź może nie pokrywać się w całości z sytuacją mającą miejsce w Państwa sprawie. Problematyka przedstawiona w pytaniu dotyczy instytucji zachowku uregulowanej w tytule IV, księga IV, art. 991-1011 kodeksu cywilnego.
Na wstępie, wobec braku informacji w tym zakresie, należy przyjąć założenie, że mąż babci, czyli dziadek, zmarł i albo spadek po nim w całości nabyła babcia, albo przedmiotowe mieszkanie wchodziło w skład majątku odrębnego babci, albo wreszcie babcia stała się właścicielem przedmiotowego mieszkania po śmierci dziadka.
W sytuacji śmierci babci i niepozostawienia przez nią testamentu dochodzi do dziedziczenia ustawowego, gdzie do dziedziczenia powołane są w pierwszej kolejności dzieci spadkodawcy, które w tym przypadku dziedziczą w częściach równych, czyli każde po 1/4. W dalszej kolejności należy ustalić wartość spadku, doliczając darowizny uczynione przez spadkodawcę, stosownie do postanowień kodeksu cywilnego.
W tym miejscu, dla uproszczenia, poczynić należy kolejne założenie, tj. przyjąć, że babcia nie posiada żadnego majątku poza przedmiotowym mieszkaniem, oraz, że babcia nie miała innych dzieci, które zmarły przed nią, pozostawiając własne dzieci.
W przedstawionej sytuacji, przy tak przyjętych założeniach, obdarowany wnuczek zobowiązywany byłby do spłaty 1/8 wartości mieszkania na rzecz każdego ze spadkobierców ustawowych.(1/2 z 1/4). Możliwe są dwie modyfikacje w/w rozliczeń:
- po pierwsze, w sytuacji, gdyby któreś z rodzeństwa dziedziców ustawowych było niezdolne do pracy bądź małoletnie (w chwili śmierci babci), wówczas należałaby się mu 1/6 wartości mieszkania (2/3 z 1/4)
- po drugie, w sytuacji, gdyby babcia zmarła po więcej niż dziesięciu laty od dnia dokonania darowizny, obdarowany wnuczek byłby wolny od jakiejkolwiek spłaty, chyba że jego rodzic, będący dzieckiem babci, zmarłby przed nią.
Na zakończenie wypada zauważyć, że część prawników wyraża pogląd, zgodnie z którym koniecznym warunkiem powstania roszczenia o zachowek jest pozostawienie testamentu przez spadkodawcę. Jest to stanowisko chybione, nieznajdujące odbicia w orzecznictwie SN.
C.P.F. Krislex