Od 1950 r. 10 grudnia obchodzony jest jako Dzień Praw Człowieka. Jednym z jego celów jest przypominanie rządom, różnego rodzaju grupom i organizacjom oraz poszczególnym ludziom, że każdemu człowiekowi przysługują niezbywalne i nienaruszalne prawa, które państwo ma za zadanie chronić. Poszanowanie tych praw uznawane jest za podstawę sprawiedliwości i pokoju.
Dzień Praw Człowieka obchodzony jest w rocznicę uchwalenia w Paryżu 10 grudnia 1948 r. Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, która do dziś jest podstawą systemu ochrony praw człowieka ONZ. Deklarację przyjęto bez głosu sprzeciwu, a od głosu wstrzymało się osiem krajów, w tym Polska.
Według koncepcji przyjętej deklaracji każdemu człowiekowi przysługują pewne prawa, wynikające z jego godności, które są niezbywalne i nienaruszalne, co oznacza, że nie można się ich zrzec, gdyż istnieją niezależnie od władzy i nie mogą przez nią być regulowane.
Deklaracja podkreśla prawo do życia, prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania, jak również prawo każdego człowieka do uznawania wszędzie jego podmiotowości prawnej, zakaz stosowania tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania, zakaz trzymania człowieka w niewolnictwie lub poddaństwie, zakaz skazywania człowieka za czyn, który nie stanowił przestępstwa w chwili jego popełnienia, oraz zakaz pozbawiania wolności jedynie z powodu niemożności wywiązania się ze zobowiązań umownych.
Prawa osobiste człowieka zawarte w Deklaracji mówią o prawie każdego do: dobrego życia, rzetelnego sądu, decydowania o swoim życiu.
Prawa i wolności polityczne zawarte w Deklaracji, służą ochronie wolności jednostki przed ingerencją ze strony państwa. Są to: prawo do obywatelstwa, możliwość uczestniczenia w życiu publicznym, prawo wyborcze, wolność zrzeszania się, prawo do uczestniczenia i organizowania pokojowych manifestacji, prawo do składania wniosków, petycji, skarg oraz dostęp do informacji o działaniach władz i osób publicznych, jak również równy dostęp do służby publicznej.
Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne zawarte w Deklaracji Praw Człowieka uprawniają jednostki do świadczeń na ich rzecz. Są to: ochrona zdrowia, nauka, odpowiednie wynagrodzenia zapewniające jednostce oraz jej rodzinie egzystencję odpowiadającą godności ludzkiej, pomoc socjalna i rozrywka. Człowiekowi przysługuje też prawo do pracy, prawo do własności oraz prawo dziedziczenia.
Ponadto Deklaracja zawiera również prawa solidarnościowe przysługujące grupom społecznym, takie jak: prawo narodów do samostanowienia oraz prawa kulturalne – do wolności twórczości artystycznej, prawo do badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników i prawo do wolności korzystania z dóbr kultury i ich wytwarzania.
Deklaracja Praw Człowieka mówi też o prawie każdego człowieka do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy przez niezawisły sąd, prawie do fachowej obrony w postępowaniu przed organami aparatu państwowego oraz prawie do skargi konstytucyjnej.
Instytucje skargi są to urzędy międzynarodowe, do których może zwrócić się obywatel każdego kraju, gdy uzna, że odpowiednie urzędy w jego własnym kraju wydały decyzje na jego niekorzyść oraz kiedy uważa, że wydane decyzje są niezgodne z Prawami człowieka.
W Europie jest to przede wszystkim Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu, do którego to organu odwołuje się coraz więcej obywateli naszego kraju, co może wskazywać na niedomaganie systemu państwowego w określonych obszarach władzy, takich jak sądownictwo czy różnego rodzaju dyskryminacja lub odmowa pacjentowi określonych procedur medycznych.
Problemy te nie dotyczą zresztą wyłącznie naszego kraju. Piętrzące się problemy i konflikty na Bliskim Wschodzie oraz w wielu innych regionach świata wskazują na pewien upadek systemów i wartości, co zawsze idzie w parze z łamaniem podstawowych praw człowieka. Przywrócenie poszanowania wzajemnego narodów, grup i jednostek jest jedyną nadzieją na pokój w świecie i możliwość egzystencji na poziomie, który nie uwłacza godności ludzkiej. Zarówno pokój jak i sprawiedliwość są tak naprawdę w interesie każdego człowieka i całych narodów. Powinni pamiętać o tym szczególnie politycy, których postawa może dla wielu obywateli sprawiać wrażenie dalekiej nie tylko od przypominanych dziś praw człowieka, ale i od zwykłej ludzkiej przyzwoitości…
Według koncepcji przyjętej deklaracji każdemu człowiekowi przysługują pewne prawa, wynikające z jego godności, które są niezbywalne i nienaruszalne, co oznacza, że nie można się ich zrzec, gdyż istnieją niezależnie od władzy i nie mogą przez nią być regulowane.
Deklaracja podkreśla prawo do życia, prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania, jak również prawo każdego człowieka do uznawania wszędzie jego podmiotowości prawnej, zakaz stosowania tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania, zakaz trzymania człowieka w niewolnictwie lub poddaństwie, zakaz skazywania człowieka za czyn, który nie stanowił przestępstwa w chwili jego popełnienia, oraz zakaz pozbawiania wolności jedynie z powodu niemożności wywiązania się ze zobowiązań umownych.
Prawa osobiste człowieka zawarte w Deklaracji mówią o prawie każdego do: dobrego życia, rzetelnego sądu, decydowania o swoim życiu.
Prawa i wolności polityczne zawarte w Deklaracji, służą ochronie wolności jednostki przed ingerencją ze strony państwa. Są to: prawo do obywatelstwa, możliwość uczestniczenia w życiu publicznym, prawo wyborcze, wolność zrzeszania się, prawo do uczestniczenia i organizowania pokojowych manifestacji, prawo do składania wniosków, petycji, skarg oraz dostęp do informacji o działaniach władz i osób publicznych, jak również równy dostęp do służby publicznej.
Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne zawarte w Deklaracji Praw Człowieka uprawniają jednostki do świadczeń na ich rzecz. Są to: ochrona zdrowia, nauka, odpowiednie wynagrodzenia zapewniające jednostce oraz jej rodzinie egzystencję odpowiadającą godności ludzkiej, pomoc socjalna i rozrywka. Człowiekowi przysługuje też prawo do pracy, prawo do własności oraz prawo dziedziczenia.
Ponadto Deklaracja zawiera również prawa solidarnościowe przysługujące grupom społecznym, takie jak: prawo narodów do samostanowienia oraz prawa kulturalne – do wolności twórczości artystycznej, prawo do badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników i prawo do wolności korzystania z dóbr kultury i ich wytwarzania.
Deklaracja Praw Człowieka mówi też o prawie każdego człowieka do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy przez niezawisły sąd, prawie do fachowej obrony w postępowaniu przed organami aparatu państwowego oraz prawie do skargi konstytucyjnej.
Instytucje skargi są to urzędy międzynarodowe, do których może zwrócić się obywatel każdego kraju, gdy uzna, że odpowiednie urzędy w jego własnym kraju wydały decyzje na jego niekorzyść oraz kiedy uważa, że wydane decyzje są niezgodne z Prawami człowieka.
W Europie jest to przede wszystkim Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu, do którego to organu odwołuje się coraz więcej obywateli naszego kraju, co może wskazywać na niedomaganie systemu państwowego w określonych obszarach władzy, takich jak sądownictwo czy różnego rodzaju dyskryminacja lub odmowa pacjentowi określonych procedur medycznych.
Problemy te nie dotyczą zresztą wyłącznie naszego kraju. Piętrzące się problemy i konflikty na Bliskim Wschodzie oraz w wielu innych regionach świata wskazują na pewien upadek systemów i wartości, co zawsze idzie w parze z łamaniem podstawowych praw człowieka. Przywrócenie poszanowania wzajemnego narodów, grup i jednostek jest jedyną nadzieją na pokój w świecie i możliwość egzystencji na poziomie, który nie uwłacza godności ludzkiej. Zarówno pokój jak i sprawiedliwość są tak naprawdę w interesie każdego człowieka i całych narodów. Powinni pamiętać o tym szczególnie politycy, których postawa może dla wielu obywateli sprawiać wrażenie dalekiej nie tylko od przypominanych dziś praw człowieka, ale i od zwykłej ludzkiej przyzwoitości…
mk