Historia elbląskich ulic: Jeszcze o Wybrzeżu Gdańskim (odcinek 93)

Ulica Wybrzeże Gdańskie przebiega obecnie od Ośrodka Sportów Wodnych „Fala” wzdłuż nadbrzeża do Mostu Wysokiego. Do 1945 r. biegła do południowego ramienia miejskiej fosy. W XIX w. ulicę określano jako „Przy Wodzie” (Am Wasser), w 1924 r. określano ją jako „Przy rzece Elbląg” (Am Elbing), później zmieniono ją na Nadbrzeże Lubeckie (Lübecjer Ufer), a po 1945 r. obdarzono ją obecnym mianem.
       Za ulicą Orlą, która swój bieg rozpoczyna na wysokości mostu Niskiego, po prawej stronie zachowały się dawne zabudowania przemysłowe pochodzące sprzed 1945 r. Obecnie też wykorzystywane są albo jako małe warsztaty bądź magazyny. W czasach PRL na odcinku bliżej ul. Orlej znajdowała się stolarnia Usługowej Spółdzielni Pracy. Pozostały teren jest niezabudowany, budowle zniknęły po 1945 r.
      
       Firma żeglugowa i ZAS Polmo
       Następny odcinek ulicy Wybrzeże Gdańskie, od Mostu Wysokiego do południowego ramienia fosy, zajmują obecnie dwie wille. Jedna to „czerwony domek”, przeniesiony z ul. 12 Lutego, w którym obecnie mieści się Młodzieżowy Dom Kultury. Druga stoi w miejscu, w które w 1913 roku August Zedler przeniósł swą firmę żeglugową „Dampschiffs Reederci fur Fluss und Haffschiffahrt August Zedler z Elbing”. Budynki firmy zachowały się po wojnie. Były najpierw wykorzystywane przez Mazurską Spółdzielnię Pracy „Metal”, założoną w 1946 r. W 1957 r. zaczęła ona produkować części do wozów gospodarczych, a w 1960 r. trzytonowe przyczepy dla rolnictwa. Spółdzielnia zajmowała teren pomiędzy lewym brzegiem rzeki a ul. Warszawską.
       1 lipca 1972 r. wspomniana spółdzielnia i niemal po sąsiedzku położone Zakłady Tworzyw Sztucznych „Styren” połączyły się w jeden zakład - Zakład Armatury Samochodowej (ZAS) „Polmo”. Pierwszym dyrektorem nowo powstałego zakładu został Wacław Barański, będący dotychczas dyrektorem ds. produkcji w Zamechu.
       Już w obecnym stuleciu zabudowania byłego ZAS zostały rozebrane. Pozostała po nich willa, która została wyremontowana na potrzeby Komendy Hufca ZHP w Elblągu.
       Wracając do Augusta Zedlera i jego firmy, należy dodać, że w 1911 r. zamówił on w Stoczni
       Franz Schenk & Co swój największy komfortowy statek „Preusen”, który kursował pomiędzy Elblągiem a Krynicą Morską. Zabrać mógł jednorazowo 1500 pasażerów.
       W czasie II wojny światowej był kwaterą dla marynarzy Kriegsmarinew Pilawie. Został zatopiony w Gdańsku, później wydobyty z dna, wyremontowany i przechrzczony na „Dianę”. Do 1961 r,. odbywał rejsy pomiędzy Szczecinem i Międzyzdrojami, po czym został zezłomowany.

      
       Prowiantowa
       Pierwsza ulica od strony OSW „Fala” (przed wojną nazywana Proviantstrasse). Łączy się z ul. Warszawską. Krótka i niezabudowana, nazwana przed 1854 r., po 1945 r, nazwę spolszczono.
      
       Orla
       Przebiega od Mostu Niskiego do mostku na fosie, jej przedłużeniem jest ul. Nowodworska. Przed 1830 r. nazwany był tylko jej pierwszy odcinek ulicy, od mostu. Nosił miano ul. Wałowej (Wellestrasse). Ok. 1854 roku ulica została wydłużona, drugi odcinek nosił odrębną nazwę - Adlerstrasse, jeszcze przed 1945 r. rozciągnięto ją na cały trakt. Po wojnie nazwę spolszczono. Za skrzyżowaniem z ul. Warszawską ul. Orla jest w znacznej mierze zabudowana kamienicami pochodzącymi sprzed 1945 r.