Zdarzenie, które napędziło załodze niemałego stracha, miało miejsce w drodze powrotnej parowca „Preussen” z Krynicy Morskiej (niem. Kahlberg). W okolicy Zawady (niem. Pangritz-Kolonie) za burtę w ubraniu wyskoczył mężczyzna. Padły okrzyki: „Człowiek za burtą!” i statek zatrzymał się. Mężczyzna bez trudu dopłynął do brzegu, wydostał się z wody, by dostać się na Zawadę, gdzie czekał na niego ciepły posiłek. (ENN, sobota, 11.04.1914 r.)
Nie żyje hrabina Posadowsky-Wehner
Ogromny smutek przeżywa właśnie landrat* okręgu elbląskiego, hrabia von Posadowsky-Wehner. Wczoraj rano około godz. 5.30 zmarła w Berlinie jego matka, małżonka ministra państwa**, długoletniego sekretarza spraw wewnętrznych, […], hrabina Elise Emma Adolfine von Pasadowsky-Wehner. Zmarła była córką szefa sądu apelacyjnego we Wrocławiu (niem. Breslau), Gustawa von Möllera. Jej pierwszym mężem był dowódca artylerii Max Thomas. 3 stycznia 1871 r. oddała swoją rękę hrabiemu Posadowskiemu i aż do późnej starości była oddaną towarzyszką życia tego zasłużonego męża stanu. Publicznie często udzielała się charytatywnie i cieszyła się dużą sympatią. Po tym, jak jej mąż zrezygnował z życia publicznego, oboje zamieszkali w Naumburgu w zupełnym odosobnieniu. Przed kilkoma tygodniami hrabinę dotknęła ciężka choroba, a 14 dni temu musiała zostać zabrana do szpitala św. Elżbiety w Berlinie […]. Przy łożu śmierci czuwał hrabia von Posadowski, który na wieść o chorobie matki od razu pośpieszył do Berlina.
Hrabina bywała również w Elblągu, gdzie często przebywała w odwiedzinach u syna. Była tu z pewnością znaną osobowością, a z naszym miastem łączyły ją więzy przyjaźni. (ENN, czwartek, 09.04.1914 r.)
* landrat – w Prusach urzędnik administrujący powiatem, zwany również radcą ziemskim, starostą lub konsyliarzem. Landrat był najwyższym przedstawicielem władzy wykonawczej na terenie powiatu. Reprezentował interesy pruskiego króla, którego rozkazy otrzymywał na piśmie w formie rozporządzeń – Wikipedia.
** Arthur Graf von Posadowsky-Wehner (1845-1932) – szlachcic o korzeniach śląskich, potomek rodziny Posadowskich, polityk pruski i niemiecki. W latach 1885-1893 starosta poznański. Następnie pełnił funkcję sekretarza skarbu (1893-1897), a potem przez wiele lat sekretarza spraw wewnętrznych i wicekanclerza Cesarstwa Niemiec oraz ministra stanu Prus (1897-1907). W latach 1915-1917 pełnił funkcję zastępcy landrata Elbląga. W 1919 roku reprezentował Narodowo Niemiecką Partię Ludową (DNVP) jako kandydat w wyborach prezydenckich w Niemczech, lecz przegrał z Friedrichem Ebertem – Wikipedia.
Elbląski teatr miejski
Panna Türschmann zostanie w przyszłorocznym sezonie ponownie zatrudniona w naszym teatrze. Z powodu choroby pana Elschnera wprowadzono zmiany w repertuarze teatralnym na czas świąt wielkanocnych. Pierwszego dnia świąt po południu zamiast „Prinzess Gretl” zostanie wystawione przedstawienie pt. „Alt-Heidelberg”. (ENN, sobota, 11.04.1914 r.)
Wielki ruch na targu
Na miejskim targu panował dziś jak nigdy dotąd wielki ruch. Gdzie tylko się nie spojrzało, można było dostrzec kwiaty, jedlinę czy bazie, które w wielkich ilościach pakowane były na wozy i zawożone na dworzec. Ogrodnicy i rolnicy mieli w tym czasie niezły utarg. Nie zabrakło masła i jaj, których tym razem było pod dostatkiem. […]. Około południa ceny produktów spadły, ponieważ sprzedawcy nie chcieli powrócić z całym asortymentem do domu, tylko go wysprzedać. Gdzieniegdzie można było dostać jaja kacze i gęsie. […]. (ENN, sobota, 11.04.1914 r.)
Krwawa bijatyka
W czwartek po południu około godz. 18 w pobliżu ulicy Grunwaldzkiej (niem. Holländer Tor) dwóch mężczyzn zaczęło nagabywać wracającego z pracy rzemieślnika. Bez żadnego powodu zaczęli go okładać kawałkiem żeliwa. Okładali go tak długo, aż bezbronny mężczyzna upadł zakrwawiony na ziemię. Interwencja policji zakończyła tę krwawą akcję. Gdy funkcjonariusz policji zbliżył się w kierunku rzezimieszków, wyrzucili narzędzie zbrodni do Kumieli (niem. Hommel). Całe zajście obserwowała znaczna grupa gapiów. (ENN, sobota, 11.04.1914 r.)
Pierwsza zimna kąpiel morska
Wczorajszego, „trzeciego” dnia świąt pan Erich Lengning zażył w Krynicy Morskiej (niem. Kahlberg) pierwszej zimnej kąpieli morskiej. Była to w ogóle pierwsza kąpiel, która miała miejsce w tym roku w Krynicy Morskiej. Miejmy nadzieję, że nie odczuje on negatywnych skutków tej kąpieli w formie złośliwego kataru. (ENN, środa, 15.04.1914 r.)
Żebrząc przez świat
Wczoraj tutejsza policja aresztowała kobietę, która, żebrząc, wędrowała przez świat. Chodzi tu o Amerykankę, która wracając z Rosji, zaszczyciła swoją obecnością nasze miasto. Ponieważ kobieta jest bezdomna i utrzymywała się z wróżenia z kart w knajpach, została umieszczona w areszcie. (ENN, środa, 15.04.1914 r.)
***
Publikujemy teksty przypominające wydarzenia z 1914 roku, dziejące się w naszym mieście i okolicach. Dziś ostatni kolejny zestaw wiadomości z kwietnia 1914. Przeglądamy stare numery „Elbinger Neueste Nachrichten”, korzystając ze zdigitalizowanych zasobów Biblioteki Elbląskiej.
Ogromny smutek przeżywa właśnie landrat* okręgu elbląskiego, hrabia von Posadowsky-Wehner. Wczoraj rano około godz. 5.30 zmarła w Berlinie jego matka, małżonka ministra państwa**, długoletniego sekretarza spraw wewnętrznych, […], hrabina Elise Emma Adolfine von Pasadowsky-Wehner. Zmarła była córką szefa sądu apelacyjnego we Wrocławiu (niem. Breslau), Gustawa von Möllera. Jej pierwszym mężem był dowódca artylerii Max Thomas. 3 stycznia 1871 r. oddała swoją rękę hrabiemu Posadowskiemu i aż do późnej starości była oddaną towarzyszką życia tego zasłużonego męża stanu. Publicznie często udzielała się charytatywnie i cieszyła się dużą sympatią. Po tym, jak jej mąż zrezygnował z życia publicznego, oboje zamieszkali w Naumburgu w zupełnym odosobnieniu. Przed kilkoma tygodniami hrabinę dotknęła ciężka choroba, a 14 dni temu musiała zostać zabrana do szpitala św. Elżbiety w Berlinie […]. Przy łożu śmierci czuwał hrabia von Posadowski, który na wieść o chorobie matki od razu pośpieszył do Berlina.
Hrabina bywała również w Elblągu, gdzie często przebywała w odwiedzinach u syna. Była tu z pewnością znaną osobowością, a z naszym miastem łączyły ją więzy przyjaźni. (ENN, czwartek, 09.04.1914 r.)
* landrat – w Prusach urzędnik administrujący powiatem, zwany również radcą ziemskim, starostą lub konsyliarzem. Landrat był najwyższym przedstawicielem władzy wykonawczej na terenie powiatu. Reprezentował interesy pruskiego króla, którego rozkazy otrzymywał na piśmie w formie rozporządzeń – Wikipedia.
** Arthur Graf von Posadowsky-Wehner (1845-1932) – szlachcic o korzeniach śląskich, potomek rodziny Posadowskich, polityk pruski i niemiecki. W latach 1885-1893 starosta poznański. Następnie pełnił funkcję sekretarza skarbu (1893-1897), a potem przez wiele lat sekretarza spraw wewnętrznych i wicekanclerza Cesarstwa Niemiec oraz ministra stanu Prus (1897-1907). W latach 1915-1917 pełnił funkcję zastępcy landrata Elbląga. W 1919 roku reprezentował Narodowo Niemiecką Partię Ludową (DNVP) jako kandydat w wyborach prezydenckich w Niemczech, lecz przegrał z Friedrichem Ebertem – Wikipedia.
Elbląski teatr miejski
Panna Türschmann zostanie w przyszłorocznym sezonie ponownie zatrudniona w naszym teatrze. Z powodu choroby pana Elschnera wprowadzono zmiany w repertuarze teatralnym na czas świąt wielkanocnych. Pierwszego dnia świąt po południu zamiast „Prinzess Gretl” zostanie wystawione przedstawienie pt. „Alt-Heidelberg”. (ENN, sobota, 11.04.1914 r.)
Wielki ruch na targu
Na miejskim targu panował dziś jak nigdy dotąd wielki ruch. Gdzie tylko się nie spojrzało, można było dostrzec kwiaty, jedlinę czy bazie, które w wielkich ilościach pakowane były na wozy i zawożone na dworzec. Ogrodnicy i rolnicy mieli w tym czasie niezły utarg. Nie zabrakło masła i jaj, których tym razem było pod dostatkiem. […]. Około południa ceny produktów spadły, ponieważ sprzedawcy nie chcieli powrócić z całym asortymentem do domu, tylko go wysprzedać. Gdzieniegdzie można było dostać jaja kacze i gęsie. […]. (ENN, sobota, 11.04.1914 r.)
Krwawa bijatyka
W czwartek po południu około godz. 18 w pobliżu ulicy Grunwaldzkiej (niem. Holländer Tor) dwóch mężczyzn zaczęło nagabywać wracającego z pracy rzemieślnika. Bez żadnego powodu zaczęli go okładać kawałkiem żeliwa. Okładali go tak długo, aż bezbronny mężczyzna upadł zakrwawiony na ziemię. Interwencja policji zakończyła tę krwawą akcję. Gdy funkcjonariusz policji zbliżył się w kierunku rzezimieszków, wyrzucili narzędzie zbrodni do Kumieli (niem. Hommel). Całe zajście obserwowała znaczna grupa gapiów. (ENN, sobota, 11.04.1914 r.)
Pierwsza zimna kąpiel morska
Wczorajszego, „trzeciego” dnia świąt pan Erich Lengning zażył w Krynicy Morskiej (niem. Kahlberg) pierwszej zimnej kąpieli morskiej. Była to w ogóle pierwsza kąpiel, która miała miejsce w tym roku w Krynicy Morskiej. Miejmy nadzieję, że nie odczuje on negatywnych skutków tej kąpieli w formie złośliwego kataru. (ENN, środa, 15.04.1914 r.)
Żebrząc przez świat
Wczoraj tutejsza policja aresztowała kobietę, która, żebrząc, wędrowała przez świat. Chodzi tu o Amerykankę, która wracając z Rosji, zaszczyciła swoją obecnością nasze miasto. Ponieważ kobieta jest bezdomna i utrzymywała się z wróżenia z kart w knajpach, została umieszczona w areszcie. (ENN, środa, 15.04.1914 r.)
***
Publikujemy teksty przypominające wydarzenia z 1914 roku, dziejące się w naszym mieście i okolicach. Dziś ostatni kolejny zestaw wiadomości z kwietnia 1914. Przeglądamy stare numery „Elbinger Neueste Nachrichten”, korzystając ze zdigitalizowanych zasobów Biblioteki Elbląskiej.
tłum. DK