W dzisiejszym odcinku naszego cyklu przenosimy się do gminy Rychliki. O ciekawostkach związanych z wsiami: Dziśnity i Jelonki opowiada Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.
Dziśnity
Wielki mistrz Winrich Kniprode lokował wieś w 1369 r., nadając ją dwóm Prusom Clause i Cunke, którzy byli braćmi. Pod koniec pierwszej połowy XVI w. wieś stała się własnością rodu von Diebes, w 1650 r. przeszła we władanie Oswalda Kleissa, a od 1727 r. rodu von Bedeck. W pierwszej połowie XIX w. właścicielem Dziśnit został Christpoh Albrecht von Finckenstein, a następnie baron Resstorff. W początkach XX w. wieś stała się własnością najpierw Paula, a później Karla oraz Ludwiga i Waltera Frankensteinów.
Do zabytków zaliczamy dawny dwór z drugiej polowy XVIII w. (dwukrotnie przebudowywany, obecnie prywatna własność), dawny park dworski - obecnie zdewastowany.
Do 1945 r. wieś określano jako Dosnitten. W poprzednich okresach określano ja jako: Disniten, Disnyten, Dysniten, Dysnithe i Desnyten.
Jelonki
Wieś leży na trasie Kanału Elbląskiego. Tu znajduje się druga pochylnia, licząc od strony jeziora Druzno.
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1304 r., w tym też roku kapituła warmińska na prawie chełmińskim nadała Jakubowi z Jelonek plac na budowę młyna nad rzeką Jelonka. Lokacja Jelonek nastąpiła znacznie wcześniej i w tym okresie wieś zaliczała się do większych miejscowości. Przez XIV/XV w. przybywali tu osadnicy z Niemiec i terenów obecnej Holandii.
W okresie XVI-XVIII w. wieś była własnością rodziny rycerskiej Lewaldów (Lehwald), która miała przybyć tu z Łużyc. Kolejnymi właścicielami były rody von Bodecków i von der Gtoebenów, generał major von Hülsen, baron von Sanden. Po pierwszej wojnie światowej część wsi była własnością Kriegów.
Budowa Kanału Elbląskiego miała pozytywny wpływ na rozwój Jelonek. Najpierw były to miejsca pracy dla mieszkańców przy jego budowie. Później powstało we wsi szereg innych obiektów: przystań i plac przeładunkowy, gospoda, a w 1896 r. pierwsza w Prusach Wschodnich cukrownia, która jednak mimo dotacji państwowych wkrótce splajtowała. Miejscowość uzyskała połączenie telefoniczne wraz z powstaniem cukrowni. W tym czasie był tu też młyn, mleczarnia (własność Johnna Drehera), w 1913 r. uruchomiono szkołę.
Kościół powstał prawdopodobnie wraz z lokacją wsi, bowiem w 1312 r. wielki mistrz Karol z Trewiru potwierdził miejscowemu proboszczowi nabycie pobliskiej miejscowości Marwica.
Obecny kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa jest budowlą powstałą w latach 1350-1375, ale na wschodnim szczycie świątyni istnieje data 1330 r. Wieżę wzniesiono w XV w. okna zmieniono w drugiej połowie XIX w. Elementy wyposażenia świątyni pochodzą z okresu baroku. W czasach od po reformacji do 1945 roku była to świątynia ewangelicka, obecnie katolicka.
Kataklizmy wojenne dwukrotnie dotknęły wieś, po raz pierwszy w czasie wojny polsko-szwedzkiej (1626-1635), po raz drugi w 1945 r., kiedy to zniszczeniu uległy: dwór Krigerów, gospoda i zajazd. Do 1945 r. obok wsi istniało też niemieckie lotnisko polowe.
Obecna nazwa nadana wsi po 1945 r. zastąpiła poprzednią Hirschfeld, co oznaczało Jelenie Pole.