Zapraszamy na kolejną wędrówkę po okolicach Elbląga. Dzisiaj razem z przewodnikiem elbląskiego PTTK Karolem Wyszyńskim odwiedzamy Królewo i Kałdowo, dwie podmalborskie wsie z ciekawą i bogatą historią.
Wieś położona na Żuławach Elbląskich, przy drodze z Elbląga do Malborka, przebiegał tu dawniej trakt komunikacyjny. W latach 1975-1998 znajdowała się na terenie województwa elbląskiego. Nazwę Königsdorf (przetrwała do 1945 r.) otrzymała na część Ludolfa Königa, który w 1340 r. nadał miejscowości akt erekcyjny, a później został wielkim mistrzem krzyżackim. W 1485 r. król Kazimierz Jagiellończyk odnowił przywilej lokacyjny.
W Królewie znajduje się kościół pw. św. Mikołaja, to trzeci budynek świątyni. Pierwszy pochodził z czasów założenia miejscowości, drugi z 1468 r. Obecny z 1820 r., z wieżą z 1844 r. Czworokątna wieża jest murowana, ze względu na niestabilny grunt odchylona od pionu o kilkadziesiąt centymetrów.
Obok kościoła znajduje się cmentarz założony wraz z pierwszym kościołem, otoczony jest ceglanym murem z początków ubiegłego wieku. Na cmentarzu możemy zobaczyć stare nagrobki, jak stele czy cippus, nagrobek w postaci cylindra lub prostopadłościanu, bogato zdobiony reliefami, nawiązujący do tradycji starożytnego Rzymu i Grecji.
Naloty aliantów
Obok wsi w 1929 r. powstało lotnisko cywilne. W 1934 r. przejęte przez Luftwaffe. W 1939 r. umieszczono w pobliżu lotniska montownię Focke-Wulfów. Obok zaś obóz jeniecki - Stalag XX-B. Montownia stała się celem dwóch nalotów amerykańskiej 8 floty powietrznej, która z wykorzystaniem bombowców Boening B-17 zbombardowała zakłady, było to 9 października 1943 r. i 9 kwietnia 1944 r. Po 1945 r. miejscowość przeszła pod polską administrację. W 1952 r. na lotnisku stacjonował 41. Pułk Lotnictwa Myśliwskiego, dysponował kolejno myśliwcami: MiG-15, MiG-17 i MiG-21.
Obecnie po rozwiązaniu poprzedniej jednostki znajduje się tu 22. Baza Lotnictwa Taktycznego.
Przy drodze z Elbląga do Malborka znajduje się ukryta w zaroślach pozostałość po poniemieckim jeszcze lotnisku - bunkier strażniczy.
Kałdowo
Za Nogatem naprzeciwko Malborka położone jest Kałdowo, obecnie dzielnica Malborka, w latach 1920-1939 miejscowość należała do Wolnego Miasta Gdańska. W latach 1975 -1998 należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Kałdowo zostało utworzone z dwóch wsi Kalthof i Vogelsang. W XVIII w. Kalthof zamieszkiwali też menonici, a także katolicy i ewangelicy.
Budowa połączenia kolejowego z Berlina do Królewca, powstałego w połowie XIX w. wiodącego przez Malbork, wiązała się koniecznością budowy mostu na Nogacie. Powstał on w latach 1851-1857. Drugi, również kolejowy, pobudowano obok w okresie 1888-1890, był on już dwutorowy. Wówczas pierwszy most zamieniono na drogowy z torem dla kolejki wąskotorowej. Oba mosty posiadały bramy obronne. Zostały wysadzone 8 marca 1945 r., po wojnie odbudowano tylko most kolejowy ale już bez bram obronnych.
W okresie istnienia Wolnego Miasta Gdańska w Kałdowie mieściła się placówka służby celnej obsługiwana przez Polaków. Poddawani oni byli różnym szykanom przez niemieckie bojówki. A po wybuchu II wojny światowej podzielili tragiczny los polskich kolejarzy z Szymankowa.
W 1971 r. ustawiono w miejscu dawnego urzędu celnego obelisk z napisem „W tym miejscu 20.V.1939 r. hitlerowskie bojówki dokonały prowokacyjnej napaści na placówkę polskich inspektorów celnych, paląc budynek i masakrując załogę. Celnicy PRL”. Po 1989 r. obelisk przeniesiono na pobliski skwer, a płytę pamiątkową zastąpiono nową z napisem upamiętniającym celników polskich poległych w II wojnie światowej.