Co wydarzyło się w Elblągu na przestrzeni wieków pomiędzy 17 a 23 czerwca? Kiedy po raz pierwszy w Elblągu w powietrze wzbił się balon? Jaka jest historia kąpieliska miejskiego? W jakim celu latem jeździliśmy do Suchacza? Kto brawurowo przekroczył granicę z ZSRR i przepłynął Cieśninę Piławską oraz dlaczego organizację centralnych obchodów Dni Morza w roku 1992 powierzono Elblągowi? Tego i innych ciekawostek możecie się dowiedzieć z kolejnego odcinka naszego kalendarium.
17 czerwca 1951 r.
Kąpielisko dla wszystkich
68 lat temu uroczyście otwarto sezon na kąpielisku miejskim przy ul Spacerowej. Wcześniej dno basenów oczyszczono ze szlamu i nagromadzonego jeszcze w czasie wojny złomu, kamieni i gruzu.
Był to pierwszy prawdziwy sezon na elbląskim kąpielisku. Miasto zatrudniło ratowników i wyposażyło ich w łódkę oraz niezbędny sprzęt. Elblążanie już w latach poprzednich korzystali z basenów. Uważano je za największe w Europie, czym chlubili się elblążanie. Niestety, nigdy nie było takich pieniędzy, by doprowadzić je do europejskich standardów. Z czasem jakość wody pobieranej z rzeczki tak pogorszyła się, że nie można było już jej uzdatnić. Wielokrotnie interweniował Sanepid. Wreszcie 6 czerwca 2012 roku ogłoszono ostateczne zamknięcie obiektu.
Baseny zbudowano w roku 1934. Początkowo była to ocembrowana niecka, którą utworzono w wyniku regulacji Kumieli. Gdy w roku 1937 miasto obchodziło swoje 700. urodziny, powstał kompleks wypoczynkowo-rekreacyjny, obejmujący baseny i plac zbiórek na hitlerowskie parady. Ponieważ nie zrealizowano całego projektu na święto miasta, prace prowadzono jeszcze w czasie wojny.
18 czerwca 1966 r.
Teatr u siebie
53 lata temu uroczyście otwarto nowy gmach teatru w Elblągu. Na tę okoliczność Teatr im. Stefana Jaracza wystawił sztukę pt. „Kulig” Leona Schillera.
Budowę Centralnego Domu Kultury w Elblągu rozpoczęto w 1954 r.. W obiekcie zaprojektowano wielką salę teatralno-kongresową, salę kinową, salę sportową z trybuną, audytorium, bibliotekę i szereg pomieszczeń do zajęć klubowych i tematycznych. Centralną część, również z myślą o organizacji tam koncertów i podobnych imprez, zajmował obszerny hol z galeriami. Budowa, która trwać miała kilkanaście miesięcy, ciągnęła się do 1962 roku. Część teatralną budowano dłużej. W Elblągu w tym czasie działała scena olsztyńskiego Teatru im. Jaracza. Spektakle wystawiano w związkowej salce przy ul. Obrońców Pokoju. Nowy i doskonale wyposażony obiekt, położony w dodatku w centrum miasta, wzmocnił pozycję i popularność teatru w Elblągu.
19 czerwca 1965 r.
Namiastka morza
65 lat temu uroczyście oddano do użytku kąpieliska w Suchaczu. Piaszczysta plaża, bezpieczne kąpielisko oraz dobrze zorganizowana komunikacja sprawiły, że Suchacz przez lata był podmiejskim kąpieliskiem elbląskich rodzin.
Suchacz to niewielka miejscowość nad Zalewem Wiślanym u podnóża Wysoczyzny Elbląskiej. W 1463 r. nieopodal na Zalewie rozegrała się bitwa morska, w której starły się floty zakonu Krzyżackiego oraz miast Elbląga i Gdańska. Upamiętnia ją głaz, ustawiony podczas wielkiej uroczystości w 1961 roku. Zapewne wtedy też zapadły decyzje, by dotąd dziką plażę ucywilizować. „Dzięki staraniom kierownika kąpieliska p. Mariana Antosiaka - plaża jest czysta. Oznakowane są miejsca kąpieli dla dzieci i osób starszych. Nad bezpieczeństwem kąpiących czuwa przez cały czas dwóch ratowników. Zorganizowano również punkt sanitarny, który obsługiwany jest społecznie przez pracowników służby zdrowia z Łodzi, spędzających w Suchaczu urlopy. Suchacz bowiem licznie odwiedzany jest również przez turystów z całego kraju.” – pisał „Głos Elbląga” w sierpniu 1966 roku. W każdą letnią niedzielę do Suchacza ruszało ok. 5 tys. elblążan. Dowoziły ich wypełnione po brzegi składy Kolei Nadzalewowej oraz odjeżdżające z placu Słowiańskiego autobusy. Można było też do Suchacza pojechać na wczasy. Wczasowiczów kwaterowano w specjalnie zaadaptowanych wagonach kolejowych.
20 czerwca 1992 r.
Elbląg do morza
27 lat temu zainaugurowano w Elblągu centralne obchody Dni Morza. Imprezy towarzyszące obchodom trwały cały tydzień.
Pierwsze polskie święto ludzi morza zorganizowano w roku 1932 w Gdyni i miało ono nadzwyczaj patriotyczny wydźwięk. Po wojnie centralne uroczystości Dni Morza odbywały się najczęściej w Gdyni, Gdańsku lub Szczecinie, rzadziej w Kołobrzegu, Świnoujściu lub Ustce. Gdy samorządowcy z Elbląga upomnieli się o reaktywację portu, w ministerstwie zaproponowano zorganizowanie święta właśnie w Elblągu.
Do Elbląga przez Cieśninę Piławską po raz pierwszy w historii przypłynęły jednostki Marynarki Wojennej, pojawili się ministrowie i parlamentarzyści, przybyli goście z zaprzyjaźnionych miast. Prymas kard. Józef Glemp odprawił niedzielną mszę św. Było też wiele atrakcji dla mieszkańców: paradowały orkiestry wojskowe, przedsiębiorcy prezentowali swoje wyroby na targach „Trefpunkt’92” sportowcy brali udział w okolicznościowych zawodach, były też koncerty i festyny. Kolejne centralne obchody Dni Morza zorganizowano w Elblągu w dniach 23-25 czerwca 2006 roku.
21 czerwca 1790 r.
Balon nad miastem
229 lat temu w Elblągu zorganizowano pierwszy eksperymentalny lot balonu na ogrzane powietrze. Lot był wielkim wydarzeniem i zgromadził prawie całe miasto. Później nad Elblągiem wielokrotnie przelatywały balony i zeppeliny.
Pierwszy balon na ogrzane powietrze zbudowali bracia Montgolfier w 1782 r.. Wcześniej latały już bezzałogowe balony wypełnione wodorem. W Elblągu taki pokaz odbył się 20 lutego 1784 r. Wówczas to właściciel Apteki Polskiej Jan Gotfryd Schönwald jako pierwszy w Prusach wykonał balon, który samodzielnie wzniósł się w powietrze i uleciał poza horyzont. Pokaz ten wzbudził podziw, ale też i przerażenie. Najbardziej przerażeni byli chłopi z okolic Druzna, na których z nieba spadł skórzany worek. Po dobiciu go widłami i czym popadło, przynieśli „corpus delicti” diabelskich sztuczek do elbląskiego ratusza. Tu dowiedzieli się o eksperymencie aptekarza z Nowego Miasta.
W 1987 r. nad Elblągiem latał balon z logo firmy „Renoma”. Był to dar tej spółdzielni dla elbląskiego Aeroklubu.
22 czerwca 1990 r.
Kierunek Bałtyk
29 lat temu z Elbląga w przecierający szlak przez Cieśninę Piławską rejs wyruszył jacht „Misia II” pod kapitanem Henrykiem Melentowiczem. Załogę stanowili: Florian Romanowski – I oficer, Henryk Fall – II oficer, Jacek Zasada – III oficer, poseł Edmund Krasowski. oraz Paweł Dzianisz,redaktor „Głosu Wybrzeża”.
Przygotowania do rejsu zaczęły się jeszcze w kwietniu. Trzeba było nie tylko przygotować jacht, ale też opracować mapę podróży. Nikt z elbląskich żeglarzy wcześniej nie pływał po rosyjskiej stronie Zalewu. Nie było wiadomo, czego można się tam spodziewać. Poseł o planach przejścia przez Bałtijsk uprzedził zarówno Urząd Morski jak i Straż Graniczną. Porozumiał się z Ministerstwem Spraw Zagranicznych, dwa dni przed rejsem z trybuny sejmowej zapowiedział podjęcie próby przetarcia szlaku z Elbląga na morze. Ale niepewność była. Wciąż naszym wschodnim sąsiadem był Związek Radziecki. Każde dotychczasowe naruszenie granicy na wodzie pociągało za sobą surowe konsekwencje.
Tymczasem rejs zakończył się sukcesem. Niezatrzymywany przez nikogo jacht dotarł do Bałtijska i swobodnie przeszedł Cieśninę Piławską, wychodząc na Bałtyk. W niedzielę, 24 czerwca punktualnie w południe wszedł do portu w Gdyni. Rok później rozpoczęły się trwające wiele lat negocjacje rządów obu państw (po rozpadzie ZSRR z rządem Federacji Rosyjskiej), ale żeglarze już zaczęli pływać po obu stronach granicy. Do czasu.
23 czerwca 2002 r.
Popularyzator folkloru
17 lat temu zmarł Czesław Kujawski, choreograf, założyciel i kierownik artystyczny Zespołu Pieśni i Tańca Ziemia Elbląska.
Czesław Kujawski urodził się w 1943 r. w Oszmianie na Wileńszczyźnie (obecnie Białoruś). Ukończył średnią szkołę baletową oraz Studium Choreograficzne w Warszawie. Do Elbląga został sprowadzony z Lęborka, gdzie prowadził Zespół Pieśni i Tańca "Pomorze". Władze partyjne województwa elbląskiego zaproponowały mu kierownictwo artystyczne tworzonego zespołu pieśni i tańca. Jego organizacją od podstaw zajął się Czesław Kujawski.
Kierowany przez niego Zespół Pieśni i Tańca Ziemia Elbląska przez 25 lat był artystyczną wizytówką miasta, występował w kraju i za granicą, uczestniczył w międzynarodowych festiwalach folklorystycznych we Francji, Wielkiej Brytanii na Litwie i Białorusi. Wychował dwa pokolenia tancerzy, dał fundament pod dzisiejsze szkoły tańca i kluby tańca sportowego.
Czesław Kujawski był aktywnym działaczem Stowarzyszenia Wspólnota Polska. Organizował w Elblągu międzynarodowe festiwale folklorystyczne. Za swoją pracę i osiągnięcia uhonorowany został Srebrnym Krzyżem Zasługi. Zmarł 23 czerwca 2002 roku w wieku 59 lat.
Kartki z elbląskiego kalendarium publikowane są na antenie telewizji Truso TV (kanał 140 w sieci Vectra) oraz na facebookowym fanpage Truso TV)