UWAGA!

Historia okolic Elbląga: Pęklewo (odc. 66)

 Elbląg, Leśniczówka w Pęklewie przed wojną
Leśniczówka w Pęklewie przed wojną (fot. archiwum autora)

Dzisiaj w cyklu „Historia okolic Elbląga” odwiedzamy Pęklewo, wieś przy nieczynnej już niestety linii kolei nadzalewowej, leżącą między Suchaczem i Kadynami. Przed laty wiele się tutaj działo, o czym opowiada Karol Wyszyński, przewodnik elbląskiego PTTK.

Nie ma dokładnych danych, kiedy Pęklewo zostało po raz pierwszy zasiedlone. Wiadomo, że do końca XIV stulecia tym terem władali Krzyżacy. Pierwszym właścicielem wsi był Mikołaj Herbstin, który otrzymał Pęklewo jako dzierżawę (w bliżej nieznanych obecnie granicach) za swoje zasługi na rzecz zakonu. Nadania dokonał komtur elbląski Herman von Öttingen, pełniący obowiązki w latach 1325-1330
       W późniejszym czasie dzierżawcami tego terenu byli Henryk Halbwachs z Elbląga, Jerzy Tirau, a w okresie wojny trzynastoletniej (1454-1466) Jana Panklau i to od niego wywodzi się dawna nazwa wsi. Po1945 r. nazwę spolszczono.
       Wojna trzynastoletnia spustoszyła miejscowość, przez kilka lat panowała tu pustka, po czym Pęklewo stało się własnością Elbląga.
      
       Spory graniczne
      
W 1569 r. starosta tolkmicki Maciek Żaliński rozpoczął w spór o przynależność miejscowości twierdząc, że Pęklewo powinno być jego. Jednak król Zygmunt II August potwierdził własność Elbląga, powtórzył to później Stefan Batory.
       Nie był to jednak jedyny spór o przynależność terenu czy jego granice. Z roszczeniami o przebieg granicy pomiędzy Pęklewem, a Kadynami wystąpił w 1723 r. ówczesny właściciel Kadyn hrabia Jan Wilhelm von Schlieben, sprawa dotyczyła też wyrębu pęklewskiego lasu zwanego wówczas Panklauer Wald przez Elbląg. Zarówno ten spór jak i odwołania hrabiego zostały jednak przez komisje powoływane do rozstrzygnięcia sporu odrzucone. Dalszy spór przerwała wojna o polską sukcesję i zajęcie Elbląga przez Rosjan (1733-1735). Jedna ze spadkobierczyń wspomnianego hrabiego, Maria Eleonora Kazimiera von Ostau, po jego śmierci powróciła do tematu wycinki lasu jak i spornych łąk. Jednak mający decydujący wpływ na rozstrzygnięcie sporu Jacob Heinrich Pöhling, będący radcą dworu pruskiego, podtrzymał wcześniejsze decyzje. Rząd pruski czerpał bowiem spore korzyści z zajętych w ramach zastawu dóbr Elbląga.

  Elbląg, Widok na dawny przystanek kolei nadzalewowej w Pęklewie
Widok na dawny przystanek kolei nadzalewowej w Pęklewie (fot. archiwum autora)


      
       Park krajobrazowy
      
Po pierwszym rozbiorze Polski, kiedy te tereny zostały wcielone do Prus, a Pęklewo powróciło jako dobra Elbląga, w 1829 r. wystawiony majątek na licytacji nabył starosta elbląski Karol Fryderyk Abramowski (1792-1877) polonofil, który sprawował urząd starosty, kiedy do Prus przybyli internowani żołnierze powstania listopadowego. Abramowski lubił i szanował naturę. W części pęklewskiego lasu utworzył park leśny, który później nazwano „Gajem Świętego Echa” (Hailige Hallen). Rosły tam czerwone buki, dęby, brzozy, olchy, sosny, świerki czy jodły. Niestety to urocze miejsce, które można by zaliczyć do rezerwatu, przestało istnieć na przełomie 1928/1929 r., kiedy to potężna burza powaliła większość z drzew.
      
       Restauracja i cegielnia
      
Przedtem jednak, bo w 1871 r., właścicielami Pęklewa zostało czterech udziałowców, też miłośników przyrody. Sprzedali je już rok późnej osiągając zysk 10 000 talarów. Kupcem i nowym właścicielem okazał się Ludwik Wilhelm Bodo Fridrich, baron von Minnigerode z Rejsyt (obecnie gmina Rychliki). Pobudował w nowo nabytej posiadłości swą letnią rezydencję wraz z restauracją.
       W 1897 r. nastąpiła kolejna zmiana właściciela Pęklewa, została nim firma Schmalfeld und Reich, która wkrótce pobudowała tu cegielnię. Zatrudniano w niej ok. 200 osób. W 1945 r. na krótko przez zajęciem tych terenów przez Armię Czerwoną ostatni zarządca cegielni Paul Schmalfeld zamordował swoją rodzinę i popełnił samobójstwo.
       W dawnej cegielni obecnie znajdują się magazyny jednej z firm spedycyjnych.
      

WyKa

Najnowsze artykuły w dziale Dawno temu

Artykuły powiązane tematycznie

Zamieszczenie następnej opinii do tego artykułu wymaga zalogowania

W formularzu stwierdzono błędy!

Ok
Dodawanie opinii
Aby zamieścić swoje zdjęcie lub avatar przy opiniach proszę dokonać wpisu do galerii Czytelników.
Dołącz zdjęcie:

Podpis:

Jeśli chcesz mieć unikalny i zastrzeżony podpis
zarejestruj się.
E-mail:(opcjonalnie)
A moim zdaniem...
Reklama