Co wydarzyło się w Elblągu na przestrzeni wieków pomiędzy 3 a 9 grudnia? Jak Szwedzi fałszowali w Elblągu pieniądze? Kto mógłby być elbląskim bohaterem na 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości? Co produkowano w zakładach „Truso” i jak elblążanie u siebie 19 lat temu zdobywali tytuł mistrzów świata? Tego i innych ciekawostek możecie się dowiedzieć z kolejnego odcinka naszego kalendarium.
Bohater Niepodległej
Tego dnia w Elblągu zmarł ppłk Bronisław Jan Schlichtinger, żołnierz legionów, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, obrońca Mławy i Warszawy w 1939 roku, czterokrotnie odznaczony Krzyżem walecznych i kawaler orderu Virtuti Militari.
Bronisław Schlichtinger urodził się 29 sierpnia 1900 r. w Stanisławowie. Po ukończeniu szkoły średniej wstąpił do legionów. 1 listopada 1918 r. rozbrajał Austriaków w Krakowie, następnie walczył w wojnie polsko-ukraińskiej w rejonie Przemyśla i Lwowa. W stopniu starszego sierżanta bronił ojczyzny w wojnie polsko-bolszewickiej. Był ranny, a za męstwo otrzymał krzyż Virtuti Militari kl. 5 i awans na podporucznika. Pozostał w wojsku, był też wybitnym sportowcem.
W wojnie obronnej 1939 r. jako major dowodził batalionem pod Mławą, nad Narwią i w obronie oblężonej Warszawy. Ranny trafił do niewoli niemieckiej. W 1945 roku próbował włączyć się w działalność konspiracyjną w Krakowie. Aresztowany przez UB 4 lata spędził w więzieniu. Po uwolnieniu zamieszkał w Elblągu (pracował w Przedsiębiorstwie Budownictwa Rolniczego). W latach 60. zaczął organizować zjazdy obrońców Mławy, później włączył się w działalność lokalnego środowiska kombatantów, organizując wyjazdy na pole bitwy pod Mławą i pogadanki na temat wojny obronnej 1939 roku. Awansował do stopnia ppłk w stanie spoczynku. Pochowany został na cmentarzu Agrykola w Elblągu.
4 grudnia 1999 r.
Mistrzowska formacja
Był grudzień 1999 roku, a za oknem zima. Do Elbląga zjechali tancerze i ich kibice z całego świata. Brakowało miejsc w hotelach, a hala przy ul. Kościuszki, w której rozgrywano mistrzostwa świata, ledwie mieściła sportowców i kibiców. Do hali trzeba było dostawić namiot. Mistrzostwa transmitowała TVP.
Faworytów do złotego medalu było kilku, niewielu wierzyło w sukces elblążan. Formacja „Jantar” powstała zaledwie cztery lata wcześniej, jako pierwsza w Polsce. Po woli wspinała się po szczeblach kariery, zdobywając coraz wyższe miejsca na mistrzostwach Europy i świata, ale największym dotychczasowym sukcesem było trzecie miejsce. W Elblągu prowadzeni przez Antoniego Czyżyka i Ariane Schiessler tancerze zaprezentowali układ do muzyki z filmu „Titanic”, wywołując olbrzymi aplauz publiczności. Jurorzy też byli zauroczeni. Reprezentująca Polskę formacja z Elbląga 4 grudnia 1999 r. zdobyła złoty medal i tytuł mistrzów świata.
5 grudnia 1917 r.
Elbląg w wielkiej wojnie
Trwała I wojna światowa. Wprawdzie działania wojenne nie ogarnęły miasta (za co elblążanie wdzięczni byli marszałkowi Hindenburgowi i gen. Ludendorffowi), ale w sklepach brakowało jedzenia i opału. Warunki życia pogarszały się, bo do miasta ściągali uchodźcy z ogarniętych wojną regionów. Przybywało też jeńców wojennych. 5 grudnia 1917 roku dokonano spisu ludności. Spis wykazał: 65 340 mieszkańców, 3 244 wojskowych i 3 439 jeńców wojennych.
6 grudnia 1631 r.
Okupant z północy
To były jedne z najgorszych pięciu lat w historii Elbląga. Właściwie to pracę miały tylko mennice, piekarnie i sąd. A zyski z tego czerpał, poza szwedzkim królem, jego gubernator Axel Oxenstierna. Gubernator był zwykłym fałszerzem i rzezimieszkiem. W elbląskich mennicach przerabiał dobre polskie monety na dużo gorsze i wypuszczał je na rynek. Pierwsi zaprotestowali gdańscy kupcy, ale wkrótce nie chciano ich przyjmować w całej Rzeczpospolitej. W Elblągu za wojskiem zjawiło się kilkuset Szwedów z rodzinami. Jako okupanci, czuli się uprzywilejowani i często dochodziło do malwersacji. Prowadzono rabunkową gospodarkę w lasach należących do miasta, okradano transporty zboża (w mieści wypiekano dziennie 4 tys. bochenków chleba dla wojska).
Podczas pięciu lat rządów Axela Oxenstierny Elbląg wypłacił Szwedom ogromne kontrybucje i pożyczki, których miastu nigdy nie zwrócono. 6 grudnia 1631r., po pięcioletniej kadencji, Elbląg opuścił generalny gubernator króla szwedzkiego dla Prus Królewskich Axel Oxenstierna. Mieszczanie odetchnęli, choć na wyjście wszystkich Szwedów trzeba było czekać kolejnych 5 lat do pokoju w Sztumskiej Wsi.
7 grudnia 1947 r.
Skarby odnalezione
Pierwszą po wojnie wystawę rzeźby i malarstwa w Elblągu zorganizowano w dniach 7-14 grudnia 1947 r. w sali Zarządu Miejskiego. Swoje prace wystawili czterej elbląscy plastycy: Zbigniew Tomanek, Ludwik Zamczyński, Wiera Wypychowa i Julian Leniec. Równolegle pokazano odnalezione eksponaty muzealne. W wydanym przez Zarząd Miasta katalogu wystawy czytamy m.in.: „Eksponaty są wykopaliskami kultury słowiańskiej. Wydobyli je uczeni niemieccy, poszukując śladów kultury germańskiej na tych ziemiach. Natrafili jednak jedynie na zabytki: słowiańskich Wendów, Łużyczan, Kaszubów, Prusów Litewskich i Mazurów. Te naczynia i prymitywne narzędzia to niezbity dowód, że „nie od dziś tu jesteśmy”.
8 grudnia 1972 r.
Z gospodarską wizytą
Dwa lata po objęciu władzy Edward Gierek i jego ekipa mieli rekordowe poparcie społeczeństwa. Wycofano się z drastycznych podwyżek cen, a Polakom obiecano wzrost poziomu życia. Za wzięte na Zachodzie pożyczki dokonywano modernizacji kraju. Gospodarskie wizyty Gierka relacjonował Dziennik Telewizyjny.
W Elblągu termin wizyty do ostatniej chwili trzymano w tajemnicy. Doszło do niej 8 grudnia 1972 roku. Po spotkaniu z załogą i aktywem partyjnym Zamechu, delegacja udała się do Nadbrzeża, gdzie w ośrodku wojskowym przygotowano prezentacje problemowe i obiad. Mówiono o zabezpieczeniu przeciwpowodziowym Żuław oraz o możliwości zagospodarowania Zalewu Wiślanego. Na jakiś czas ożyły nadzieje na reaktywowanie elbląskiego portu. Przekopanie Mierzei wiązane było z osuszeniem części Zalewu Wiślanego i usypaniem wzdłuż kanału żeglugowego grobli z szosą skracającą drogę do Krynicy Morskiej. Planów tych nie rozwinięto. Świat ogarnął kryzys naftowy, a Polska nie radziła sobie ze spłatą kredytów.
9 grudnia 1948 r.
Praca dla kobiet
„Za Niemca” mieściła się tu zatrudniająca kobiety największa w Europie fabryka cygar i tytoniu. Teraz też szykowano pracę dla kobiet. 9 grudnia 1948 r. zakończono remont budynku przy ul. Odzieżowej, w którym znalazły miejsce Zakłady Przemysłu Odzieżowego „Truso”. Początkowo szyto tu flanelowe piżamy dla wojska i szpitali. Z czasem zatrudniono własne projektantki i uruchomiono produkcję poszukiwanej odzieży lekkiej dla kobiet. Zatrudnienie rosło, ale też nadal kobietom w Elblągu trudno było znaleźć pracę. Dzięki uchwale rządowej z 1972 roku wybudowano nowy zakład przy ul. Fromborskiej. Niestety, ZPO „Truso” nie wytrzymało konkurencji na wolnym rynku i importu taniej odzieży z Chin. 2 stycznia 1996 r., po czterech latach prób ratowania przez organ założycielski, jakim był wojewoda elbląski, firmę postawiono w stan upadłości.
Kartki z elbląskiego kalendarium publikowane są na antenie telewizji Truso TV (kanał 140 w sieci Vectra) oraz na facebookowym fanpage Truso TV.