Wycięte z miejskiego raportu

Konieczność opracowania raportu o stanie miasta wymusza na urzędnikach ustawa. Elbląskie raporty nie pokazują pełnego obrazu Elbląga. Urzędnicy skupiają się na własnych dokonaniach, „zalewają“ czytelnika ogromną ilością liczb, które często mają minimalny wpływ na życie „zwykłego“ elblążanina.

Z tegorocznego opracowania dowiemy się m. in. ile to urzędnicy wydali decyzji administracyjnych (108 845), ile postanowień (1 151), ile przeprowadzono kontroli (930) i le razy kontrole przeprowadzały organy zewnętrzne (239). A to tylko niektóre liczby, które dla „szarego“ mieszkańca Elbląga nie mają większego znaczenia i nie pokazują rozwoju (lub jego braku) miasta. Wiele stron raportu poświęcono na wymienienie uchwał, które podjęła Rada Miejska.

Urzędnicy generalnie są zadowoleni z efektów swojej pracy: „Analiza orzecznictwa w Urzędzie Miejskim pozwala stwierdzić, iż poziom merytorycznych rozstrzygnięć jest na dość wysokim poziomie. Niezaprzeczalny jest fakt, iż 108 652 wydanych decyzji nie zostało zaskarżonych przez obywateli w formie odwołań. Oznacza to niewątpliwie, że rozstrzygnięcia zawarte w treści większości wydanych decyzji nie budziły sprzeciwu zainteresowanych stron. Przypadki decyzji uchylonych przez organy odwoławcze oraz przekazanych do ponownego rozpatrzenia będą się zdarzały choćby z uwagi na duże rozbieżności interpretacyjne przepisów zarówno Samorządowych Kolegiów Odwoławczych jak i innych organów II instancji“ - możemy przeczytać w raporcie.

Co ciekawe: niemal identyczny fragment znaleźliśmy w raportach za poprzednie lata. Warto pamiętać, że to urzędnicy - autorzy raportu - w ten sposób oceniają swoją pracę.,

Warto też zwrócić uwagę na fakt, że w raporcie przedstawiono tylko suche liczby obrazujące rok 2024 r. Brakuje odniesień, jak dane liczby wyglądały w latach poprzednich. Czytelnik, aby zobaczyć dany obraz głębiej musi jednocześnie studiować raporty z lat ubiegłych oraz inne dokumenty wytworzone przez urzędników i dostępne m. in. na stronach internetowych Biuletynu Informacji Publicznej.

Raport za 2024 rok liczy 746 stron. Pokazuje Elbląg z perspektywy urzędniczego biurka w budynku przy ul. Łączności. Duże i ważne fragmenty życia miasta są pominięte, brakuje też szerszego omówienia trendów i liczb, które w opracowaniu się znajdują.

W niniejszym tekście spojrzeliśmy na niektóre liczby, które pojawiły się w raporcie za ubiegły rok i porównaliśmy je z raportami za lata ubiegłe.

 

Coraz mniej nas...

Wg statystyk Głównego Urzędu Statystycznego (stan na 30 czerwca 2024 r.) Elbląg zamieszkiwało 112 445 osób (52,4 proc. stanowiły kobiety). I jest to kolejny rok spadku liczby mieszkańców naszego miasta. W 2020 r. (od tego roku zaczniemy porównania w tym tekście) nasze miasto zamieszkiwały 118 582 osoby. W cztery lata Elbląg zmniejszył się o ponad 6 tys. osób.

Z czego wynika taki spadek? W raporcie nie pokuszono się o choćby zdawkową analizę tego zjawiska. Częściową odpowiedź możemy znaleźć w odpowiedzi prezydenta Elbląga na interpelację radnego Rafała Traksa (PiS) z 10 kwietnia 2025 r. ws. działań miasta Elbląg w odpowiedzi na narastający problem depopulacji. „W odpowiedzi na Pana interpelację złożoną w dniu 10.04.2025 roku, dotyczącą narastającej depopulacji mieszkańców Elbląga, zwracam uwagę, że zagadnienie depopulacji jest trendem globalnym i dotyka nie tylko naszego miasta. Proces ten jest zjawiskiem złożonym i wieloaspektowym, a powodem zmniejszającej się z roku na rok liczby mieszkańców Elbląga jest sytuacja demograficzna. Dane Głównego Urzędu Statystycznego potwierdzają jedynie, że mamy w naszym kraju starzejące się społeczeństwo, a co za tym idzie liczba zgonów jest wyższa od liczby urodzeń. Statystyki GUS nie są związane z migracją mieszkańców do innych miast, czy za granicę. Stwierdzenia co do tego, że coraz więcej osób wyjeżdża z Elbląga są więc zupełnie nieuprawnione i z uwagi na brak konieczności meldunku, nie są poparte żadnymi wiarygodnymi danymi. To jedynie powielanie utartych sloganów, które nie mają odzwierciedlenia w rzeczywistości. Ośmielę się nawet stwierdzić, że trend jest wręcz przeciwny – w ostatnim czasie spotykam coraz więcej osób, które po latach wracają do naszego miasta z innych, również dużych ośrodków lub które wybrały właśnie Elbląg, jako swoje miejsce do życia, pracy czy na emeryturę“ - czytamy w prezydenckiej odpowiedzi na interpelację.

Jak wyglądają statystyki urodzin, śmierci, małżeństw i rozwodów w Elblągu przedstawiamy w tabelce.

 

	2020 r.	2021 r.	2022 r.	2023 r.	2024 r.
narodziny	733	646	546	513	408
zgony	1 422	1 637	1 346	1130	1220
zawarte małżeństwa	488	550	597	443	419
rozwody i separacje	316	397	254	240	231

 

W uzupełnieniu można dodać, że elbląscy urzędnicy nie mają obowiązku opracowywania strategii depopulacji. Warto jednak zwrócić uwagę na brak w miejskim raporcie choćby podstawowej analizy struktury wiekowej mieszkańców Elbląga. Z lektury raportu nie dowiemy się, jakie i w jakim tempie następują zmiany w strukturze demograficznej mieszkańców Elbląga.

 

Szkolne osiągnięcia

Jednym z pierwszych elementów pokazujących kryzys demograficzny jest liczba uczniów w przedszkolach. W poniższej tabelce przedstawiliśmy liczbę osób korzystających w poszczególnych latach z usług elbląskich elbląskich placówek edukacyjnych w okresie 2020- 24

 

	2020 r.	2021 r.	2022 r.	2023 r.	2024 r.
Przedszkola publiczne i niepubliczne	4 319	4 299	4 333	4 310	4 066
Szkoły podstawowe	8 179	8 020	7 993	7 656	7 514
Szkoły ponadpodstawowe	5 994	5 975	6 147	6 473	6 596

 

Zmiany w strukturze demograficznej mogą niejako „wymusić“ zmiany w organizacji np. sieci szkolnej. Na razie prezydent problemu nie widzi. We wzmiankowanej odpowiedzi na interpelację radnego poinformował, że liczba kandydatów do klas pierwszych szkół podstawowych jest wyższa o ok. 100 osób w stosunku do uczniów zameldowanych w mieście. Jak wynika z powyższej tabelki, na przestrzeni lat 2020 - 2024 w Elblągu systematycznie spada liczba uczniów szkół podstawowych. W ww. okresie liczba uczniów zmniejszyła się o 665 uczniów.

W raporcie warto zwrócić uwagę czym urzędnicy się chwalą. Na niemal czterech stronach raportu wymieniono takie osiągnięcia elbląskich placówek edukacyjnych jak: I miejsce w IV Elbląskim Konkursie Piosenki Przedszkolnej dla przedszkola nr 19 lub I miejsce w elbląskim konkursie wokalnym „Piosenka z humorem“ dla Szkoły Podstawowej nr 9. Elbląskie placówki edukacyjne zdobywają też certyfikaty np. za udział w projekcie „Czysta woda - zdrowia doda“ dla przedszkola nr 31 lub za udział w akcji „Cała Polska czyta dzieciom“ dla SP nr 18. Są też osiągnięcia wskazujące na ponadprzeciętne wyniki uczniów jak np. I i II miejsce w ogólnopolskim konkursie z jęz. angielskiego „The Big Challenge“ dla SP nr 21. Wymieniono także SP nr 12, która zajęła I miejsce w „Złotej Dziesiątce“ szkół podstawowych w województwie warmińsko - mazurskim. Czym urzędnicy się nie chwalą? Osiągnięciami elblążan w konkursach kuratoryjnych i olimpiadach przedmiotowych.

Najbardziej popularnym rankingiem szkół jest ranking miesięcznika „Perspektywy“, który pokazuje wyniki danej szkoły na tle innych w Polsce. Nie jest on pozbawiony wad, bo premiuje szkoły posiadające uczniów „szóstkowych“, szkoły, które ucznia „dwójkowego“ wyciągną na „trójkowego“ są marginesem. W spisie elbląskich osiągnięć edukacyjnych wymieniono II LO - zdobywcę Złotej Tarczy w w ww. rankingu.

Zerkamy na ubiegłoroczny ranking Perspektyw. II LO (które z elbląskich szkół jest najwyżej) jest sklasyfikowane na 238. miejscu w Polsce. Nie oceniamy, czy to wysoko, czy nisko, ale chcielibyśmy zwrócić uwagę, że w pierwszej setce jest np. VI LO z Oddziałami. Dwujęzycznymi. im. Jana Kochanowskiego z Radomia (68. miejsce), IV LO im. rotmistrza Witolda Pileckiego z Piaseczna (74. miejsce), III LO im. Adama Mickiewicza z Tarnowa (75. miejsce). W województwie warmińsko-mazurskim elbląski „Jagiellończyk“ jest trzeci za olsztyńskimi szkołami: Uniwersyteckim XII LO oraz II LO. W rankingu Perspektyw znalazły się także: LO Zakonu Pijarów (471. miejsce), I LO (557. miejsce) oraz III LO (851. miejsce).

Podobnie wygląda kwestia techników. Na 223. miejscu uplasowało się Technikum w Zespole Szkół Ekonomiczno - Ogólnokształcących, na 279. Technikum w Zespole Szkół Mechanicznych. I to wszystkie elbląskie akcenty w ogólnopolskim rankingu. W pierwszej setce mamy Technikum nr 7 z Nowego Sącza (5. miejsce), Technikum nr z Ostrowa Wielkopolskiego (12. miejsce), Technikum nr 3 (ZSE) w Żarach (28. miejsce). W tym tekście podajemy przykłady szkół z miast niewojewódzkich, aby pokazać, że miejsce w pierwszej setce rankingu Perspektyw nie jest zarezerwowane tylko dla szkół z dużych miast wojewódzkich. W województwie warmińsko - mazurskim elbląskie technika zostały sklasyfikowane na następujących pozycjach: Technikum w ZSEiO - 6. miejsce, Technikum w ZSM - 7. miejsce, Technikum w ZSG - 47. miejsce, Technikum w ZST - 51. miejsce, Technikum w ZST-I - 57. miejsce.

 

Jak poszły egzaminy?

W poniższej tabelce przedstawiamy średnie wyniki egzaminów maturalnych w elbląskich szkołach ponadpodstawowych w latach 2020 - 2024.

 

Rok	2020	2021	2022	2023 (formułą 2023) (formuła 2015)	2024
j. polski (pisemny, poz. podst.)	50 proc.	60 proc.	50 proc.	65 proc. 55 proc.	59 proc.
matematyka (pisemny, poz. podst.)	50 proc.	55 proc.	57 proc.	75 proc. 49 proc.	65 proc.
j. angielski (pisemny, poz. podst.)	72 proc.	77 proc.	76 proc.	88 proc. 77 proc.	80 proc.

 

Swoistym podsumowaniem stanu elbląskiej edukacji ponadpodstawowej widzianej z okien ratusza jest fragment odpowiedzi prezydenta na ww. interpelację radnego Rafała Traksa: „Zarówno licea ogólnokształcące jak i szkoły kształcące w zawodach osiągają wyniki egzaminów zewnętrznych wyższe niż średnie wyniki w województwie i kraju. Szkoły ponadpodstawowe od wielu lat kształcą w zawodach, które są pożądane, zarówno na ogólnopolskim rynku pracy jak i lokalnym.“ - możemy w niej przeczytać.

W przypadku szkół podstawowych ich osiągnięcia edukacyjne podsumowano w raporcie następująco: „Elbląskie szkoły podstawowe osiągnęły w roku 2024 wysokie wyniki egzaminów ósmoklasisty. Większość szkół z każdej części egzaminu osiągnęła wyniki przynajmniej na poziomie województwa. Uczniowie trzech szkół poprawili swoje wyniki aż o dwie staniny w stosunku do roku ubiegłego, co oznacza, że średnie wyniki wzrosły przynajmniej o 8 punktów procentowych“.

Jak to wyglądało w roku 2023? Patrzymy do raportu za rok 2023 i... ocena brzmi dość znajomo: „Elbląskie szkoły podstawowe osiągnęły w roku 2023 wysokie wyniki egzaminów ósmoklasisty. Większość szkół, z każdej części egzaminu osiągnęła wyniki przynajmniej na poziomie województwa. Uczniowie trzech szkół poprawili swoje wyniki aż o dwa staniny w stosunku do roku ubiegłego, co oznacza, że średnie wyniki wzrosły przynajmniej o 8 punktów procentowych.“

Rok 2022? Tu już ocena w raporcie jest zupełnie inna: „Wyniki uczniów tych szkół z części humanistycznej kształtowały się następująco: 1 szkoła osiągnęła wynik powyżej średniej krajowej, 7 szkół na poziomie średniej krajowej i 8 szkół osiągnęło wynik poniżej średniej krajowej. Z części matematycznej znacznie powyżej 176 kraju uplasowały się 3 szkoły, 7 szkół osiągnęło wynik o jeden stopień wyższy, 2 szkoły wynik na poziomie kraju i 4 szkoły poniżej kraju. Egzamin ósmoklasisty z języka angielskiego uczniowie 7 elbląskich szkół napisali powyżej wyniku krajowego, 4 szkoły na poziomie kraju oraz 5 szkół poniżej wyniku krajowego.“.

W poniższej tabelce przedstawiamy średnie wyniki uzyskane przez uczniów w elbląskich szkół podstawowych na egzaminie ósmoklasisty w latach 2020 -2024.

 

Rok	2020	2021	2022	2023	2024
j. polski	56 proc.	60 proc.	55 proc.	63 proc.	55 proc.
matematyka	47 proc.	49 proc.	58 proc.	53 proc.	48 proc.
j. angielski	58 proc.	69 proc.	70 proc.	67 proc.	65 proc.

 

W raporcie nie przeczytamy o ewentualnej potrzebie zmian w elbląskiej oświacie, jej problemach i sposobach ich rozwiązania.

 

Obywatelska aktywność maleje

Warto zwrócić uwagę na aktywność obywatelską mieszkańców Elbląga. Ta spada. W 2024 r. do urzędu wpłynęły tylko trzy petycje: inicjowania działań zmierzających do zwiększenia efektywności i oszczędności poprzez wprowadzenie nowoczesnych technologii automatyzacji w procesach administracyjnych gminy, przywrócenia progów spowalniających na ul. Saperów oraz wsparcia inicjatywy utworzenia Elbląskiego Muzeum Techniki i Przemysłu.

W poniższej tabelce przedstawiliśmy liczbę petycji w latach 2020 - 2024, która spada. Można wywnioskować, że mieszkańcy nie widzą w takiej procedurze skutecznej metody osiągania swoich celów.

 

Rok	2020	2021	2022	2023	2024
Liczba petycji	10	7	9	4	3

 

Warto też zwrócić uwagę na Budżet Obywatelski. Ta inicjatywa nie cieszy się zainteresowaniem mieszkańców. Bierze w nim udział stosunkowo niewielka liczba mieszkańców. Do tej pory nie przeprowadzono pogłębionych badań mających dać odpowiedź, co jest przyczyna tak małej popularności elbląskiego BO i jak go zwiększyć. Na poniższym wykresie przedstawiono ilość osób, które wzięły udział w głosowaniach w Budżecie Obywatelskim w poszczególnych latach.

 

Rok	2020	2021	2022	2023	2024
Liczba głosujących	6 886	4754	5261	9438	6864

 

Stosunkowo małym zainteresowaniem cieszy się też inicjatywa „Zielony Budżet“, gdzie mieszkańcy mogą decydować o tym, które fragmenty miasta zostaną zazielenione.

W Elblągu działa platforma „Elbląg konsultuje“ za pomocą której urzędnicy próbują zebrać informacje ze strony mieszkańców na wybrane tematy. W 2024 r. za pomocą platformy przeprowadzono m. in. .: Badanie wykorzystania transportu morskiego i Portu Elbląg, Ankietę nt. problemów, potrzeb i szans rozwojowych naszego miasta, analizę kosztów i korzyści związanych z wykorzystaniem autobusów zeroemisyjnych przy świadczeniu usług komunikacji miejskiej dla Gminy Miasta Elbląg, konsultacje społeczne dot. przebiegu nowego połączenia drogowego ulic Wschodniej i Sybiraków, aktualizację założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Miasto Elbląg, konsultacje społeczne ws. zmian w komunikacji miejskiej. Niestety na platformie nie udostępniono wyników ww. konsultacji lub opracowania tych wyników. Naszym zdaniem podanie opracowanych wyników pozwoliłoby na zwiększenie zainteresowania tą formą współdziałania z miejskimi władzami.

 

Samorząd chwali się współpracą z organizacjami pozarządowymi. Warto jednak zwrócić uwagę, że następujący fragment raportu „Na terenie Elbląga zarejestrowanych jest ponad 400 organizacji pozarządowych, z których to z samorządem elbląskim w skali roku kontaktuje się 150, z czego około 100 zabiega o wymierną współpracę z prezydentem miasta. Elbląski samorząd współdziała z organizacjami pozarządowymi przede wszystkim w celu realizacji wszelkiego rodzaju działań zmierzających do poprawy jakości życia mieszkańców Elbląga“. znaleźliśmy we wszystkich raportach opisujących miasto w latach 2020 - 2024.

Z powyższego fragmentu, powtarzanego systematycznie co roku, trudno czytelnikowi raportu dowiedzieć się, ile dokładnie organizacji pozarządowych działa na terenie miasta. Uwaga urzędników skoncentrowana jest głównie na podmiotach, które uzyskują z miasta wsparcie finansowe lub w innej formie. Trudno jednak na podstawie raportu wnioskować o kondycji elbląskiego trzeciego sektora.

Na poniższym wykresie przedstawiamy liczbę organizacji, którą wsparł elbląski samorząd w poszczególnych latach w okresie 2020 - 2024.

 

Rok	2020	2021	2022	2023	2024
Liczba organizacji	65	89	92	84	86

 

Nie jest źle, ale zawsze mogłoby być lepiej

W niniejszym zestawieniu skupiliśmy się na trzech aspektach życia miasta. Zdajemy sobie sprawę, że każde ze wzmiankowanych zagadnień wymaga dużo większej analizy. I mamy nadzieję, że coroczna debata nad Raportem z udziałem urzędników, radnych i (mamy nadzieję) mieszkańców stanie się forum rozmowy na argumenty, a nie polityczną awanturą. Raport można przeczytać tutaj. Naszych czytelników zapraszamy do kulturalnej i merytorycznej dyskusji w komentarzach na temat faktycznej sytuacji naszego miasta.