Odcinek pierwszy opowieści o zamechowskich bibliotekach poświęcony był Zakładowej Bibliotece Technicznej. W 1965 r. została ona włączona w struktury Zakładowego Ośrodka Informacji Technicznej i Ekonomicznej (w skrócie ZOINTE), który z kolei w roku 1974 przekształcił się w Branżowy Ośrodek Informacji Naukowo-Technicznej i Ekonomicznej (w skrócie BOINTE). Bez żadnych negatywnych odniesień można powiedzieć, że zarówno ZOINTE jak i BOINTE zajmowały się „białym wywiadem technicznym” i we współpracy z podobnymi ośrodkami krajowymi budowały ogromną bazę danych, coś w rodzaju „technicznej Wikipedii”.
Przy użyciu klasycznych metod wymagało to znacznych zasobów ludzkich oraz czasowych, jednak efekty tego przedsięwzięcia były imponujące. Zapewniały one Zamechowi dostęp do ogromu wiedzy wyłuskanej z różnych publikacji technicznych. Niniejszy artykuł jest wspomnieniem organizacji, która tą wiedzę gromadziła, systematyzowała i udostępniała oraz tworzących tą organizację ludzi.
ZOINTE
Do statutowych zadań Zakładowego Ośrodka Informacji Technicznej i Ekonomicznej (ZOINTE) oprócz magazynowania i udostępniania książek i dokumentów naukowo-technicznych (za pośrednictwem Zakładowej Biblioteki Technicznej) należało wyszukiwanie informacji, utrzymanie łączności informacyjnej i propagowanie postępu technicznego, prac i osiągnieć technicznych, ekonomicznych i organizacyjnych zakładu. Cele te realizowano emitując w cyklach miesięcznych:
- „Ekspres Informację” z wykazem nowych nabytków książkowych oraz nowo zarejestrowanych patentów – w nakładzie 100 egz.
- „Serwis Informacyjny” będący syntetycznym opracowaniem jakiegoś wybranego tematu - w nakładzie 25 egz.
- „Zestawienie Bibliograficzne” z listą publikacji technicznych na jakiś wybrany temat - w nakładzie 15 egz.
Opracowania te trafiały do kierownictwa wyższego szczebla, które rozdysponowywało je wśród pracowników przedsiębiorstwa będących ekspertami w danej dziedzinie techniki, specjalistami prowadzącymi badania naukowe, nauczycielami szkolnymi bądź wykładowcami akademickimi. Zapewniało to im ciągły kontakt z nowościami technicznymi.
SINTO - CIINTE - BOINTE
Lata 70. XX w. przyniosły zmiany zapoczątkowane przez powstały w Warszawie Centralny Instytut Informacji Naukowo-Technicznej i Ekonomicznej (w skrócie CIINTE), który nakazał wiodącym w ważnych gałęziach gospodarki przedsiębiorstwom utworzenie Branżowych Ośrodków Informacji Naukowo-Technicznej i Ekonomicznej (w skrócie BOINTE). W Zamechu powstał on na bazie istniejącego już Zakładowego Ośrodka Informacji Technicznej i Ekonomicznej (ZOINTE), przejmując i rozbudowując jego wcześniejszą działalność.
Zamech jako jedyny krajowy zakład konstrukcji i budowy turbin parowych miał za zadanie gromadzenie literatury technicznej z tej dziedziny oraz dziedzin pomocniczych, a także wydawanie biuletynów informacyjnych na ten temat. Zamechowski BOINTE powstał w roku 1974. Na jego czele stanął Mieczysław Pfeiffer i kierował nim do roku 1983, kiedy to na tym stanowisku zastąpił go Andrzej Minkiewicz.
W skład ośrodka weszła biblioteka techniczna, sekcja informacji technicznej, dział tłumaczy i ośrodek informacji patentowej. Zespół zamechowskiego BOINTE w szczycie liczył ponad 20 osób.
Dział tłumaczy zatrudniał:
- tłumaczy języka niemieckiego, wśród których nich na przestrzeni lat byli Włodzimierz Mengel, Jan Kruza, Rozwita Parfil, Grażyna Kleniewska, Krystyna Brzozowska,
- tłumaczy języka angielskiego, wśród których nich na przestrzeni lat byli Edward Kluk, Emilia Jamroz, Marek Jarosz, Bogdan Siwoń, Włodzimierz Hrycyk, Anatol Gołowicz, Zofia Marciniak,
- tłumaczy języka rosyjskiego, wśród których na przestrzeni lat byli Zofia Marciniak, Anna Genge, Anna Jarzyńska.
- tłumaczy języka francuskiego, wśród których byli Leszek Sadowski, Zofia Wasylkiewicz (z domu Margol).
Wśród innych osób pracujących w zespole BOINTE byli dokumentaliści tworzący informacje w postaci kart informacyjnych gromadzonych w katalogu tłumaczeń wszystkich artykułów. Wśród nich na przestrzeni lat byli m.in. Teresa Janik, Ewa Gadomska, Krystyna Brzozowska, Barbara Kleban, Teresa Tomalczyk.
Zamechowski BOINTE miał bardzo ambitne cele polegające na docieraniu do i udostępnianiu wszystkich możliwych publikacji (artykułów, odczytów, wykładów, książek) o tematyce zbliżonej do profilu produkcyjnego Zamechu, również tych pochodzących z krajów zachodnich, nazywanych wówczas kapitalistycznymi. Pracownicy Zamechu mogli składać w BOINTE zamówienia dotyczące danej tematyki i po jakimś czasie zidentyfikowane dane i informacje zaczynały spływać do zamawiającego. Zamówienia na zestawienia tematyczne spływały do BOINTE przede wszystkim z Zakładowego Biura Konstrukcyjnego, Zakładowego Ośrodka Naukowo-Badawczego (głównie od prof. R.Łączkowskiego) oraz zakładowych specjalistów od różnych procesów technologicznych jak np. dr Ryszard Pasierb, który był Głównym Specjalistą Spawalnikiem.
W 1978 r. zamechowski BOINTE włączył się do budowy ogólnopolskiego Systemu Informacji Naukowo-Technicznej i Organizacji (SINTO), który miał być zintegrowany z nadrzędnym systemem łączącym kraje RWPG. Zamechowskie BOINTE uczestniczyło w opracowaniu i katalogowaniu wiedzy oraz systemów informacyjnych o energetyce, metalurgii i przemyśle maszynowym. Aby spełnić te wymogi, należało doprowadzić do automatyzacji procesu wyszukiwania informacji z banku danych, jakimi dysponował ośrodek. W tym celu wykorzystany był zamechowski komputer Odra 1305. Opracowano branżowy słownik terminów – Tezaurus. Załogę BOINTE przeszkolone w zakresie kodowania krótkich not na temat wszystkich książek przy użyciu Tezaurusa.
W ramach tego samego programu zamechowskie BOINTE przesyłało swoje wydawnictwa do Biblioteki Narodowej, a także instytutów naukowo-badawczych, z którymi współpracowało.
Były to bardzo ambitne działania i przedsięwzięcia, które miały zapewnić Zamechowi dostęp do najnowszej wiedzy światowej. Przez pewien czas, szczególnie w latach 70 XX w., to się udawało. Jednak lata 80. XX w., w efekcie nałożonych przez kraje zachodnie w stanie wojennym sankcji ekonomicznych, były okresem ograniczania dostępu do zachodniego „know-how i „know-why”, co skutkowało rosnącym zapóźnieniem technologicznym Polski. KIerownictwo, zdając sobie z tego sprawę, zaczęło stopniowo ograniczać nakłady na tą działalność. Zmniejszano wielkość zespołu. Aż przyszedł rok 1990 – rok przełomu. Nie udało mi się dociec jaki los po roku 1990 spotkał zgromadzoną przez BOINTE na „analogowych nośnikach” wiedzę, ale domyślam się, że jako mocno zdezaktualizowana uległa ona rozproszeniu, a być może – śladem zamechowskiej Izby Tradycji i Pamięci – skończyła po prostu na śmietniku…
cdn.
Daniel Lewandowski
Dziękuję niezmiennie osobom, które nieprzerwanie przekazują mi ciekawe materiały i inspirują mnie do kontynuacji opowieści o Zamechu i jego ludziach. Szczególne podziękowania za pomoc w przygotowaniu tej publikacji kieruję do pań Jadwigi Zadrożnej i Anny Scholz-Genge. Zapraszam do współpracy i kontaktu pod adresem daniel.lewandowski1967@gmail.com
Do innych moich związanych tematycznie z Zamechem artykułów można dotrzeć wpisując w przeglądarce „zamech*portel”.
Oto lista tych, które są najbardziej zbliżone do tematu niniejszego artykułu
Czym byłby Elbląg bez Zamechu (Rozważania w 75. rocznicę powstania Zamechu, odc. 1)
Turbinowe „Citius – Altius – Fortius” Zamechu
„Zamechowskie kolosy”, czyli turbiny mocy 25 i 50 MW
„Zamechowska przygoda z turbinami 120 MW”
„Miss Zamechu”, czyli kariera zamechowskich „dwusetek”
„Zamechowska 360-tka i historia jednego czynu społecznego”
Zamechowskie „maluchy”, czyli turbiny napędowe i przemysłowe małej mocy
„Trzy generacje zamechowskich turbin ciepłowniczych”
„Zamechowski niespełniony sen o atomie”
Arcydzieła zamechowskiej pracowni modelarskiej
„Zamechowski Ośrodek Naukowo-Badawczy”
„Zamechowska Stacja Prób Turbin i organy parowe Gerarda”
Zamechowska Izba Tradycji i Pamięci: ktokolwiek widział, ktokolwiek wie…
Zdarzyło się w Elblągu i Zamechu 30 lat temu. Jubileusz prywatyzacji
Wspomnienie o Kamilu Czwiertni (1930-2022)
70 lat Biura Konstrukcyjnego Turbin Parowych w Elblągu
„Historia materialnego i intelektualnego dziedzictwa Zamechu po 1990 roku (odcinek 1)”
„Historia materialnego i intelektualnego dziedzictwa Zamechu po 1990 roku (odcinek 2)”
„Historia materialnego i intelektualnego dziedzictwa Zamechu po 1990 roku (odcinek 3)”
W klimatach zamechowskiego Radio-Studio
Zamechowska gazeta zakładowa „Na Warcie Pokoju”
Czterej przyjaciele z Zamechu zakładają Galerię EL
I Biennale Form Przestrzennych. To Zamech dał Gerardowi skrzydła
Jak Zamech inspirował artystów. Grafiki Haliny Różewicz-Książkiewicz
STOP non stop, czyli 70 lat Stowarzyszenia Technicznego Odlewników Polskich w Elblągu
Zamechowska Izba Tradycji i Pamięci: ktokolwiek widział, ktokolwiek wie…
Tajemnice schichauowskich piwnic
Zamechowskie budownictwo mieszkaniowe
Narzędzia pracy zamechowskich konstruktorów (odc.1, Liczydła i kalkulatory)
Narzędzia pracy zamechowskich konstruktorów (odc.2, Pierwsze maszyny cyfrowe i "mózgi elektronowe")
Techniki kreślarskie w Zamechu (Narzędzia pracy zamechowskich konstruktorów, cz. 4)
SMLA, czyli Zamechowska Stacja Maszyn Licząco-Analitycznych
Historia i osiągnięcia Zakładów Mechanicznych ZAMECH im. gen. Karola Świerczewskiego
Zamechowskie wyróżnienia, odznaczenia oraz nagrody pracownicze
Zamechowska służba zdrowia (Odcinek 1: Środowisko pracy i organizacja)
Zamechowscy „Judymowie” (Zamechowska służba zdrowia, odc. 2)
Zamechowskie biblioteki (Odcinek 1: Zakładowa Biblioteka Techniczna)
Przed Zamechem była Stocznia nr 16 (Odc. 1: Geneza i trudne początki)
Przed Zamechem była Stocznia nr 16 (Część 2: Struktura organizacyjna i ludzie)
Przed Zamechem była Stocznia nr 16 (Część 3: Odbudowa i działalność elbląskiej stoczni 1/2)
Przed Zamechem była Stocznia nr 16 (Część 4: Odbudowa i działalność elbląskiej stoczni 2/2)
Przed Zamechem była Stocznia nr 16 (Część 5: Koniec marzeń o stoczni)